فعالیت‌های گفتار یاخته و بافت در بدن انسان

آشنایی مختصر با ماهیچه‌های بدن انسان

ماهیچه چیست؟

عضله یا ماهیچه یکی از بافت های مهم تشکیل دهنده سیستم حرکتی بدن است. وظیفه اصلی عضله اعمال نیرو و بدنبال آن ایجاد حرکت است. این حرکت می‌تواند در ارگان های داخلی بدن مانند قلب یا دستگاه گوارشی و یا در استخوان‌ها و اندام‌ها باشد. گاهی اوقات انقباض عضله و اعمال نیروی آن بر استخوان موجب حرکت استخوان ها می‌شود. این حرکت می‌تواند موجب حرکت کل بدن و یا تغییر در وضعیت قرار گرفتن اندام‌ها گردد. در بعضی موارد انقباض عضله تنها موجب تغییر شکل خود عضله و بدنبال آن جابجایی موارد می‌شود مانند انقباض عضله زبان یا عضله قلب. حدود ۴۰ درصد کل وزن بدن انسان عضله است.

انواع ماهیچه‌ها

• ماهیچه اسکلتی
• ماهیچه قلب
• ماهیچه صاف

ساختار و چگونگی کار ماهیچه اسکلتی

ماهیچه‌های اسکلتی (Skeletal muscle) یا مخطّط گروهی از عضلات بدن هستند که اصطلاحاً حرکات ارادی را انجام می‌دهند. ماهیچه‌های اسکلتی از هزاران تار ماهیچه‌ای انقباض‌پذیر تشکیل شده‌است که بصورت موازی در کنار یکدیگر قرار گرفته و توسط غلافی از بافت همبند احاطه شده‌است. این عضلات حدود دو سوم وزن بدن را تشکیل می دهند.

ماهیچه های اسکلتی یا مخطط ارادی هستند. سریع منقبض شده ولی زود خسته می شوند. سلول‌های ماهیچه اسکلتی موازی، چند هسته ای و قرمز رنگ هستند و اگر در زیر میکروسکوپ نگاهی به آن کنیم خط هایی تیره و روشن در سیتوپلاسم آن دیده می‌شود. عضلاتی را که به اراده خودمان می توانیم حرکت دهیم، از نوع مخطط هستند. در بدن ما حدود ۶۰۰ ماهیچه اسکلتی وجود دارد که ۴۰ درصد وزن بدن را تشکیل می دهند.

ساختار و چگونگی کار ماهیچه قلب

ماهیچهٔ قلب یا میوکارد (myocardium) لایهٔ میانی دیوارهٔ قلب است که ضخیم‌ترین لایهٔ آن است و از بافت ماهیچه‌ای تشکیل شده است. بافت قلب از سه لایه تشکیل شده‌است لایه درونی که درون‌شامه endocardium نامیده می‌شود، لایه ماهیچه‌ای میانی که ماهیچهٔ قلب myocardium است و لایه بیرونی که آب‌شامه Pericardium نام دارد.

لایه عضلانی ماهیچهٔ قلب که ضخیم‌ترین لایه قلب است از عضلات مخطط تشکیل شده‌است که به صورت غیرارادی منقبض می‌شوند. میوکارد از نظر توان انجام انقباضات مداوم در طول حیات فرد استثناء است و ادامه حیات انسان به آن وابسته‌است.

دیواره قلب پستانداران از داخل به خارج تشکیل شده است، از آندوکارد که آندوتلیوم ساده‌ای است که به صورت لایه نازکی سطح داخلی حفره‌های قلب را مفروش می‌کند. لایه دوم میوکارد یا عضله قلب است که بخش قابل انقباض قلب می‌باشد و تقریبا تمام حجم قلب را تشکیل می‌دهد و لایه خارجی یا اپی‌کارد یا اپی‌کاریوم نامیده می‌شود.

این لایه نیز به صورت ورقه نازکی سطح خارجی قلب را می‌پوشاند، این مجموعه در داخل کیسه‌ای از فیبرو سروز (لینی آبشامه‌ای) به نام آبشام قرار می‌گیرد. آبشام محتوی مایع شفافی است و باعث تسهیل حرکات قلب می‌شود. آبشام کیسه دو جداره‌ای است که از دو لایه داخلی به سطح قلب می‌چسبد و لایه خارجی یا لایه جداری تشکیل شده است.

ساختار و چگونگی کار ماهیچه صاف

ماهیچه‌های صاف شامل ماهیچه‌های خودکار دیواره رگ‌ها روده و معده می‌شوند و حدود ۱۰٪ از بدن را تشکیل می‌دهند. فیبرهای ماهیچه صاف بیشتر ۲ تا ۵ میکرومتر قطر داشته و تنها ۲۰ تا ۵۰۰ میکرومتر درازا دارد در حالی که فیبرهای ماهیچه‌های اسکلتی قطری تا ۲۰ برابر آنها داشته و درازایشان تا چندین هزار برابر می‌رسد. بسیاری از اصول انقباضی درباره ماهیچه صاف و ماهیچه اسکلتی یکسان است. اما نیروهای جاذبه‌ای میان فیلامان‌های میوزین و اکتین که در ماهیچه صاف کاملاً متفاوت است.