راهنمای جامع زیست‌شناسی دهم | زیست ۱ تجربی
کتاب درسی زیست‌شناسی دهم (زیست ۱) نقطه آغازین ورود دانش‌آموزان رشته علوم تجربی به دنیای تخصصی زیست‌شناسی است. این کتاب نه‌تنها پایه‌گذار بسیاری از مفاهیم پیشرفته زیستی در پایه‌های بالاتر و آزمون‌هایی همچون کنکور سراسری است، بلکه نگرشی علمی و عمیق به حیات، ساختار بدن، و عملکرد موجودات زنده را در ذهن دانش‌آموز پرورش می‌دهد.
ساختار این کتاب، به‌گونه‌ای تنظیم شده است که دانش‌آموز با حرکت تدریجی از مفاهیم پایه به سوی عملکردهای پیچیده‌تر زیستی هدایت می‌شود. در فصل اول، با پرسش بنیادی «زیست‌شناسی چیست؟» آغاز می‌کنیم و سپس با گستره حیات و سازمان‌یافتگی یاخته و بافت‌ها در بدن انسان آشنا می‌شویم. این فصل، شالوده درک زیستی دانش‌آموز را می‌سازد.
در فصل دوم، وارد عملکرد بدن انسان می‌شویم؛ از ساختار لوله گوارش و نحوه جذب مواد مغذی تا تنوع شیوه‌های گوارش در جانوران، دانش‌آموز با شگفتی‌های فرآیند تغذیه آشنا می‌شود. سپس در فصل سوم، با سازوکار تنفس، تهویه ششی و تبادلات گازی در گونه‌های مختلف روبرو می‌شویم که یکی از مهم‌ترین فرآیندهای حیاتی برای بقای سلول‌ها را تبیین می‌کند.
فصل چهارم به بررسی گردش مواد در بدن انسان می‌پردازد؛ از قلب و رگ‌ها تا ترکیب خون و الگوهای گردش مواد در جانداران، به‌گونه‌ای که درک نظام یکپارچه انتقال مواد در بدن ممکن می‌شود. پس از آن، در فصل پنجم، مفاهیم تنظیم محیط داخلی بدن یا هم‌ایستایی (هومئوستازی)، تشکیل ادرار و تنوع تنظیم اسمزی در موجودات مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در نیمه دوم کتاب، محور تمرکز به گیاهان منتقل می‌شود. فصل ششم با عنوان «از یاخته تا گیاه» به ویژگی‌های یاخته گیاهی، بافت‌ها و ساختار کلی گیاهان می‌پردازد؛ مقدمه‌ای برای فهم زیست‌گیاهی. سپس در فصل هفتم، موضوعات تغذیه گیاهی، جانداران مؤثر در جذب مواد، و انتقال در گیاهان مطرح می‌شود که نگاهی جامع به چرخه حیات گیاهی دارد.
این ساختار دقیق، منسجم و هدفمند، کتاب زیست‌شناسی دهم را به ابزاری کلیدی برای موفقیت تحصیلی و آمادگی ذهنی برای درک بهتر جهان زنده تبدیل کرده است.
فصل اول: دنیای زنده
فصل اول: دنیای زنده | مقدمه‌ای بنیادین بر جهان زیست‌شناسی
فصل نخست کتاب زیست‌شناسی دهم تجربی با عنوان «دنیای زنده»، در حقیقت دروازه ورود به علم زیست‌شناسی است؛ فصلی که با زبانی علمی و در عین حال ساده، مخاطب را با چیستی زیست‌شناسی، گستره حیرت‌انگیز حیات، و ساختارهای بنیادین بدن انسان یعنی یاخته (سلول) و بافت‌ها آشنا می‌سازد.
در گفتار اول با پرسش کلیدی «زیست‌شناسی چیست؟» مواجه می‌شویم؛ پرسشی که بلافاصله ذهن مخاطب را به سمت اهداف علم زیست‌شناسی، روش علمی، و اهمیت آن در زندگی انسان و جامعه سوق می‌دهد. سپس در گفتار دوم، با گستره وسیع و تنوع شگفت‌انگیز موجودات زنده آشنا می‌شویم؛ از ویروس‌ها و باکتری‌ها تا قارچ‌ها، گیاهان، و جانوران. این گفتار، نگاه ما را نسبت به حیات بازتر و علمی‌تر می‌سازد.
اما شاید مهم‌ترین بخش این فصل، گفتار سوم باشد؛ جایی که به بررسی یاخته (سلول) به‌عنوان واحد بنیادی ساختار و عملکرد در موجودات زنده پرداخته می‌شود. در ادامه، با بافت‌های انسانی شامل بافت پوششی، پیوندی، ماهیچه‌ای و عصبی آشنا می‌شویم؛ مفاهیمی کلیدی که درک آنها برای یادگیری مباحث فیزیولوژی بدن انسان در فصل‌های بعدی ضروری است.
این فصل در مجموع ۱۶ صفحه دارد و اگرچه تا پیش از سال ۱۴۰۲ کمتر مورد توجه طراحان کنکور قرار می‌گرفت، اما در کنکور نوبت اول سال ۱۴۰۲ تغییر رویکردی در طرح سؤال مشاهده شد و تست‌های مستقلی از این فصل طراحی گردید. این موضوع نشان می‌دهد که طراحان نیز بیش از پیش بر اهمیت مفاهیم پایه‌ای این فصل تأکید دارند.
در نتیجه، مطالعه دقیق این فصل نه‌تنها برای امتحانات تشریحی و آزمون‌های کلاسی، بلکه برای تسلط مفهومی در فصول بعدی همچون گوارش، تبادلات گازی، گردش مواد و تنظیم اسمزی کاملاً ضروری است.
🔹 به‌ویژه بر مفاهیم زیر تأکید ویژه داشته باشید:
-
تعریف علمی زیست‌شناسی و روش علمی
-
سطوح مختلف سازمان یافتگی حیات
-
تفاوت یاخته‌ها و انواع آنها در بدن انسان
-
انواع بافت‌های بدن و عملکرد آنها
-
سازوکارهای ورود و خروج مواد به یاخته
در یک جمله: فصل اول زیست دهم، کلید درک زیست‌شناسی است.
فصل دوم: گوارش و جذب مواد
فصل دوم: گوارش و جذب مواد | رمزگشایی از سیستم تغذیه‌ای بدن
در فصل دوم کتاب زیست‌شناسی دهم با عنوان «گوارش و جذب مواد»، دانش‌آموز وارد یکی از کارکردی‌ترین و مفهومی‌ترین مباحث زیست‌شناسی انسانی می‌شود. این فصل با ۱۶ صفحه محتوای آموزشی، گامی مهم در شناخت فرایندهای زیستی درونی بدن انسان برداشته و به بررسی دقیق ساختار و عملکرد دستگاه گوارش، مکانیسم جذب مواد مغذی، تنظیمات هورمونی و عصبی مرتبط با آن، و همچنین الگوهای گوارشی در گونه‌های مختلف جانوری می‌پردازد.
در گفتار اول، با مسیر دقیق غذا در بدن آشنا می‌شویم؛ از دهان و دندان تا معده، روده باریک، روده بزرگ و اندام‌های ضمیمه‌ای مانند کبد، لوزالمعده و کیسه صفرا. این بخش به تشریح ساختمان لوله گوارش، نوع بافت‌ها، حرکات دودی، و نقش آنزیم‌ها در هضم می‌پردازد.
در گفتار دوم، فرایند جذب مواد مغذی مانند گلوکز، اسیدهای آمینه، اسیدهای چرب و یون‌ها در روده باریک بررسی می‌شود و سپس چگونگی تنظیم فعالیت دستگاه گوارش از طریق هورمون‌هایی چون گاسترین، سکرتین و CCK توضیح داده می‌شود؛ یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که پایه‌ای برای درک ارتباط بین دستگاه عصبی و دستگاه گوارش به شمار می‌رود.
گفتار سوم نگاهی فراتر از بدن انسان دارد و به تنوع گوارش در جانداران می‌پردازد؛ از گوارش در بی‌مهرگان ساده مانند هیدرا و کرم‌ها تا ساختار پیچیده شکمبه‌ای در نشخوارکنندگان. این گفتار، درک دانش‌آموز را نسبت به تطابق‌های زیستی گسترش می‌دهد و درک تطبیقی مفاهیم زیستی را تقویت می‌کند.
این فصل از منظر آمادگی برای آزمون سراسری نیز اهمیت بالایی دارد. طبق آمار، در کنکور سال قبل به‌طور میانگین ۳ تست مستقیم از این فصل مطرح شده است؛ که نشان‌دهنده توجه طراحان به نکات مفهومی، ساختاری و شکلی این فصل است.
همچنین باید توجه داشت که بسیاری از مفاهیم در این فصل تصویری و نموداری هستند. بنابراین بررسی دقیق شکل‌ها، مسیرها، نمودارهای هورمونی، و ساختار بافت‌های گوارشی، بخش جدانشدنی از تسلط کامل بر فصل دوم محسوب می‌شود.
🔹 نکاتی کلیدی برای مطالعه مؤثر فصل دوم:
-
تسلط کامل بر ساختار لوله گوارش و اندام‌های ضمیمه
-
درک نقش آنزیم‌ها و محیط‌های آنزیمی مختلف
-
شناخت نحوه جذب هر دسته از مواد غذایی
-
درک تنظیم هورمونی و عصبی فعالیت گوارشی
-
مقایسه تطبیقی گوارش در جانداران مختلف
در یک جمله: فصل دوم زیست‌شناسی دهم، پل اتصال بین شناخت آناتومی، فیزیولوژی و تنظیم زیستی بدن است.
فصل سوم: تبادلات گازی
فصل سوم: تبادلات گازی | نفس‌های حیات در سطح مولکولی
فصل سوم کتاب زیست‌شناسی دهم با عنوان «تبادلات گازی»، یکی از فصل‌های زیربنایی و مفهومی زیست‌شناسی انسانی است که در ۱۴ صفحه تدوین شده و به بررسی مکانیزم‌های تنفسی، تهویه شُشی و تنوع تبادلات گازی در میان جانداران مختلف می‌پردازد. این فصل، در ظاهر ساده اما در بطن خود حاوی مفاهیمی کلیدی، نموداری و اعداد محور است که نیازمند دقت بالا و تمرین مستمر می‌باشد.
در گفتار اول، به بررسی ساختار دستگاه تنفس در انسان و چگونگی ورود و خروج هوا به ریه‌ها پرداخته می‌شود. اندام‌هایی نظیر بینی، نای، نایژه‌ها، نایژک‌ها و کیسه‌های هوایی (آلوئول‌ها) مورد تحلیل قرار گرفته و نحوه تبادلات گازهای اکسیژن و کربن‌دی‌اکسید در سطح آلوئولی و مویرگی به شکلی دقیق تبیین می‌شود.
اما گفتار دوم، به اذعان بسیاری از دانش‌آموزان، بخش چالش‌برانگیز این فصل است. زیرا در این قسمت، با مفاهیم نسبتاً انتزاعی و عددی همچون حجم‌های تنفسی (TV, IRV, ERV, RV) و ظرفیت‌های تنفسی (VC, TLC و …) روبه‌رو هستیم. درک و یادگیری این بخش نیازمند تمرین‌های مکرر، تحلیل نمودارها و تست‌های مفهومی و محاسباتی است. اما خبر خوب این است که اگر بتوانید این گفتار را به نقطه قوت خود تبدیل کنید، در آزمون‌های آزمایشی و کنکور یک سر و گردن از رقبا جلوتر خواهید بود.
در گفتار سوم، زاویه نگاه زیست‌شناسی وسیع‌تر می‌شود و به تبادلات گازی در جانداران مختلف از جمله جانداران تک‌سلولی، دوزیستان، ماهیان، پرندگان و بندپایان پرداخته می‌شود. این بخش برای درک تطابق‌های تکاملی سیستم تنفس با محیط زیست جاندار بسیار آموزنده است و مفاهیم کلیدی را در قالب مقایسه‌ای آموزش می‌دهد.
از این فصل، طبق آمار به‌طور میانگین حدود ۳ تست در کنکور سراسری سال قبل طراحی شده است که نشان‌دهنده جایگاه مهم آن در طراحی سؤالات کنکوری است.
🔹 توصیه‌های راهبردی برای تسلط بر این فصل:
-
یادگیری ساختار و عملکرد دقیق سیستم تنفس در انسان
-
تسلط کامل بر حجم‌ها و ظرفیت‌های تنفسی همراه با تمرین نموداری و تحلیلی
-
مطالعه تطبیقی تبادلات گازی در جانداران مختلف با تأکید بر ویژگی‌های سازشی
-
تحلیل دقیق شکل‌ها و نمودارها به‌ویژه در گفتار دوم
-
تکرار و مرور مفاهیم عددی برای کاهش خطا در تست‌های محاسباتی
در یک جمله: اگر تنفس، نیروی حیات است؛ تبادلات گازی فصلِ درک علمیِ این نیروی حیاتی است.
فصل چهارم: گردش مواد در بدن
فصل چهارم: گردش مواد در بدن | قلبی که دانش را به جریان می‌اندازد
در فصل چهارم کتاب زیست‌شناسی دهم با عنوان «گردش مواد در بدن»، شما وارد یکی از مهم‌ترین و پرچالش‌ترین مباحث زیست انسانی می‌شوید. فصلی به وسعت ۲۱ صفحه که با دقتی آناتومیکی به بررسی عملکرد قلب، ساختار رگ‌ها، ترکیب خون و انواع گردش مواد در جانداران می‌پردازد.
گفتار اول با تمرکز بر قلب، به عنوان پمپ مرکزی بدن، شروع می‌شود. مفاهیمی مانند دهلیزها و بطن‌ها، دریچه‌ها، مسیر خون، صداهای قلبی، مراحل سیستول و دیاستول، و نیز نوار قلب (ECG) از جمله نکاتی هستند که درک کامل آنها برای تحلیل پرسش‌های مفهومی و ترکیبی ضروری است. در این بخش، شکل دقیق قلب در کتاب درسی نقشی کلیدی در یادگیری بصری و مفهومی دارد؛ بنابراین مطالعه همراه با ترسیم و نشانه‌گذاری، توصیه می‌شود.
گفتار دوم و سوم شما را با رگ‌ها و خون، به عنوان عناصر اساسی انتقال مواد، آشنا می‌سازند. شناخت دقیق انواع رگ‌ها (سرخرگ، سیاهرگ و مویرگ)، ساختار دیواره آنها، فشار خون، سرعت جریان خون و تفاوت‌های عملکردی آنها، در کنار بررسی ترکیب خون، یاخته‌های سفید، گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها و پلاسما، پایه علمی درک پدیده‌هایی نظیر ایمنی، انعقاد خون و تبادل مواد را می‌سازند.
گفتار چهارم نگاهی مقایسه‌ای به تنوع سامانه‌های گردش مواد در جانداران دارد و اهمیت این بخش در طراحی تست‌های مفهومی و ترکیبی کنکور، روز‌به‌روز در حال افزایش است. این قسمت، پلی میان فیزیولوژی انسانی و تکامل سامانه‌های زیستی در جانوران مختلف محسوب می‌شود.
با توجه به آمار کنکورهای اخیر، به‌طور میانگین حدود ۳ تست از این فصل در آزمون سراسری مطرح شده است. این موضوع نشان می‌دهد که فصل گردش مواد نه‌تنها درک مفاهیم فیزیولوژیک را عمق می‌بخشد، بلکه در سطح آزمون‌های مهم نیز سهم قابل‌توجهی دارد.
🔹 نکات کلیدی برای تسلط بر این فصل:
-
تمرکز بر نقشه‌های مسیر جریان خون و مبدا و مقصدهای خونی
-
تسلط کامل بر مفاهیم سیستول، دیاستول و الگوی صدای قلب
-
تحلیل دقیق نوار قلب و موج‌های P، QRS و T
-
شناخت ترکیب و عملکرد اجزای خون، به‌ویژه یاخته‌های سفید
-
بررسی مقایسه‌ای سامانه‌های گردش مواد در جانوران مختلف
✅ نکته‌ی انگیزشی: شاید در ابتدای کار، گستردگی مطالب شما را دلسرد کند؛ اما اگر به جای عقب‌نشینی، دست به حل تست‌های متنوع بزنید، به مرور خواهید دید که این فصل به نقطه قوت علمی شما تبدیل خواهد شد.
فصل پنجم: تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد
فصل پنجم: تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد | هم‌تنظیمی در مسیر سلامت
فصل پنجم کتاب زیست‌شناسی دهم با عنوان «تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد»، به مطالعه یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین فرآیندهای بیولوژیکی در بدن انسان و سایر جانداران می‌پردازد. این فصل با ۹ صفحه ارائه شده و موضوعاتی چون هم‌ایستایی و کلیه‌ها، تشکیل و تخلیه ادرار، و تنوع دفع و تنظیم اسمزی در جانداران را شامل می‌شود.
گفتار اول با عنوان هم‌ایستایی و کلیه‌ها، به یکی از اجزای کلیدی بدن یعنی کلیه‌ها و نقش حیاتی آنها در حفظ تعادل اسمزی و تنظیم مایعات بدن پرداخته است. آشنایی دقیق با ساختار کلیه، نحوه عملکرد نفرون‌ها، و مراحل تنظیم آب و نمک در بدن از جمله نکات ضروری برای درک این بخش هستند. درک پمپ‌های یونی و فیلتر شدن مواد در نفرون‌ها، مفاهیمی پایه‌ای هستند که باید با دقت فراوان فراگرفته شوند.
گفتار دوم به بررسی تشکیل و تخلیه ادرار می‌پردازد. این بخش شامل مطالعه دقیق مراحل فیلتراسیون در گلومرول‌ها، بازجذب در توبول‌های کلیه، و ترشح مواد زائد به داخل لوله‌ها می‌شود. همچنین، اهمیت کنترل سطح اسید و باز و تنظیم هورمون‌هایی مانند آلدسترون و آنتی‌دیوروتیک در فرایند دفع ادرار، مورد توجه قرار می‌گیرد. برای تسلط بر این بخش، توجه به جزئیات روند تشکیل و تنظیم ادرار ضروری است.
در گفتار سوم، تنوع دفع و تنظیم اسمزی در جانداران به مقایسه و بررسی سامانه‌های مختلف دفع در جانداران متنوع پرداخته می‌شود. این بخش، درک شما از چگونگی سازگاری جانداران با محیط‌های متفاوت و نحوه تنظیم مواد زائد در شرایط خاص (مانند محیط‌های خشکی یا آبی) را گسترش می‌دهد. مطالعه تطبیقی دفع ادرار در مهره‌داران و تنظیم اسمزی در بی‌مهرگان اهمیت دارد.
📚 نکات برجسته برای تسلط بر این فصل:
-
تمرکز بر ساختار دقیق کلیه‌ها و نفرون‌ها و نحوه فیلتر شدن مواد
-
آشنایی با مراحل مختلف تشکیل و دفع ادرار
-
تحلیل نمودارها و شکل‌های مرتبط با هم‌ایستایی
-
یادگیری مقابله با تغییرات اسمزی در جانداران مختلف
-
توجه به فرآیندهای تنظیم هورمونی نظیر آلدسترون و هورمون ضدادراری
📊 آمار کنکور: از این فصل به طور میانگین حدود ۲ تست در آزمون سراسری سال گذشته طرح شده است. با تسلط بر این مباحث، می‌توانید در تست‌های ترکیبی کنکور عملکرد عالی داشته باشید.
در نهایت، این فصل به‌ویژه از آن جهت که با فرآیندهای درونی بدن ارتباط نزدیکی دارد، نیازمند تجزیه و تحلیل دقیق و تمرین مستمر است. با پشتکار و مرور مطالب، می‌توانید درک عمیقی از این فرآیندها پیدا کرده و در آزمون‌های علمی و کنکور موفق شوید.
فصل ششم: از یاخته تا گیاه
فصل ششم: از یاخته تا گیاه | گام به گام تا دنیای گیاهان
فصل ششم کتاب زیست‌شناسی دهم با عنوان «از یاخته تا گیاه»، به بررسی ساختارهای بنیادی گیاهی و ویژگی‌های سلولی و بافتی آنها می‌پردازد. این فصل با ۱۷ صفحه ارائه شده و شامل سه گفتار کلیدی است که درک آنها برای فهم دقیق مباحث زیستی ضروری است:
-
ویژگی‌های یاخته گیاهی
-
سامانه بافتی
-
ساختار گیاهان
در این فصل، شما با مفاهیمی از دنیای گیاهان آشنا خواهید شد که شاید در ابتدا ساده به نظر برسند، اما نیازمند دقت و توجه به جزئیات هستند. نکته مثبت این فصل این است که با یادگیری از پایه می‌توانید مفاهیم آن را به راحتی درک کنید. در واقع، برخلاف برخی فصول پیچیده‌تر، این بخش بیشتر جنبه حفظی دارد و برای تسلط بر آن، نیازی به مطالعه بیش از حد منابع جانبی یا کمک‌درسی ندارید.
🔹 گفتار اول: ویژگی‌های یاخته گیاهی
در این بخش به ساختار یاخته گیاهی پرداخته می‌شود. شما باید با ویژگی‌هایی همچون کلروپلاست‌ها، دیواره سلولی، واکوئل‌ها و تفاوت‌های آن با یاخته‌های جانوری آشنا شوید. همچنین، فرآیندهای فتوسنتز و نقش کلروفیل در تولید انرژی برای گیاهان از مباحث مهم این گفتار هستند. درک این ویژگی‌ها، پایه‌ای است که باید در هر آزمون و تستی به آن مسلط باشید.
🔹 گفتار دوم: سامانه بافتی
در این قسمت به بررسی ساختار بافت‌های گیاهی پرداخته می‌شود. بافت‌های زایشی (مرستمی) و عملیاتی (پراشیمی و کلانشیمی) در گیاهان، همچنین نحوه عملکرد بافت‌های ترابری و حمایت‌کننده نظیر چوب و آبکش در این فصل مطرح می‌شود. این بخش نیازمند دقت در جزئیات است تا بتوانید تفاوت‌های میان بافت‌ها را به وضوح تشخیص دهید.
🔹 گفتار سوم: ساختار گیاهان
در این قسمت، ساختار کلی گیاه شامل ریشه، ساقه، برگ و گل و نقش هر یک از این بخش‌ها در زندگی گیاه بررسی می‌شود. شما باید با آماده‌سازی برای فتوسنتز و حرکت مواد در گیاهان از طریق بافت‌های آوندی آشنا شوید. همچنین، نحوه تکثیر گیاهان و انواع روش‌های ازدیاد غیرجنسی و جنسی، از نکات قابل توجه در این فصل هستند.
📚 نکات برجسته برای تسلط بر این فصل:
-
آشنایی کامل با ویژگی‌های ساختاری یاخته گیاهی و تفاوت‌های آن با یاخته جانوری
-
تسلط بر بافت‌های گیاهی و شناخت هر بافت در گیاهان
-
درک ساختار کلی گیاهان از ریشه تا گل و نقش هر یک در بقا و رشد گیاه
-
استفاده از شکل‌ها و تصاویر کتاب درسی برای یادگیری مفاهیم بصری
✅ نکته انگیزشی: این فصل، برخلاف برخی دیگر از فصول، بیشتر به حفظ اطلاعات و مطالعه دقیق کتاب درسی نیاز دارد. با خواندن چندباره فصل و تست زنی مداوم، می‌توانید بر مفاهیم این فصل تسلط پیدا کرده و از آن بهره‌برداری خوبی داشته باشید. پس، با رعایت تمرکز و دقت در مطالعه، نیازی به منابع جانبی اضافی نخواهید داشت.
فصل هفتم: جذب و انتقال مواد در گیاهان
فصل ۷: جذب و انتقال مواد در گیاهان | اصول اساسی تغذیه گیاهی
فصل هفتم کتاب زیست‌شناسی دهم به جذب و انتقال مواد در گیاهان اختصاص دارد که شامل ۱۵ صفحه است و به سه گفتار اصلی می‌پردازد:
-
تغذیه گیاهی
-
جانداران مؤثر در تغذیه گیاهی
-
انتقال مواد در گیاهان
این فصل در مقایسه با برخی فصول دیگر، ممکن است به نظر ساده‌تر بیاید، اما دقت به جزئیات همچنان برای درک کامل مطالب ضروری است. به خصوص برای آزمون‌های نهایی که نمره خوب نیازمند یادگیری دقیق این مفاهیم است.
🔹 گفتار اول: تغذیه گیاهی
در این بخش شما با فرآیندهای تغذیه گیاهان آشنا خواهید شد، از جمله فتوسنتز و نقش کلروفیل در تولید مواد غذایی برای گیاهان. همچنین، عنصرهای ضروری برای رشد گیاهان مثل نیتروژن، فسفر، پتاسیم و نحوه جذب آنها از خاک بررسی می‌شود. این مفاهیم نه تنها در آزمون‌های نهایی بلکه در فهم کلی نحوه زندگی گیاهان نقش اساسی دارند.
🔹 گفتار دوم: جانداران مؤثر در تغذیه گیاهی
در این قسمت به بررسی همزیستی‌های مهم بین گیاهان و جانداران مختلف مانند باکتری‌ها و قارچ‌ها پرداخته می‌شود. این بخش به اهمیت نیتروژن‌زدایی و کمک‌های میکروارگانیسم‌ها به تغذیه گیاهان می‌پردازد که می‌تواند در درک چرخه‌های زیستی و ارتباطات اکوسیستمی گیاهان مؤثر باشد.
🔹 گفتار سوم: انتقال مواد در گیاهان
در این گفتار، نحوه انتقال مواد آب، مواد مغذی، و شکر در گیاهان از طریق بافت‌های آوندی (چوب و آبکش) مورد بررسی قرار می‌گیرد. شما باید مفاهیمی چون مکانیسم جذب آب توسط ریشه‌ها، حرکت مواد در شیره گیاهی و فرآیندهای اوسموز را به خوبی درک کنید.
📚 نکات برجسته برای تسلط بر این فصل:
-
تسلط بر فرآیند فتوسنتز و اهمیت آن در بقا و رشد گیاهان
-
آشنایی با باکتری‌ها، قارچ‌ها و دیگر جانداران مفید در تغذیه گیاهی
-
یادگیری روش‌های انتقال مواد در گیاهان و نقش بافت‌های آوندی در این فرآیند
🔹 پیشنهاد مطالعه:
این فصل به دلیل سادگی نسبی در مقایسه با برخی دیگر از فصول، نیاز به تمرین و تست زنی کمتر دارد، اما همچنان برای موفقیت در امتحانات نهایی و کسب نمره عالی ضروری است. توصیه می‌شود که مانند فصل ششم، کتاب درسی را چندین بار مرور کنید و با استفاده از شکل‌ها و نمودارهای کتاب مفاهیم را بهتر درک کنید.
با این روش مطالعه، تسلط شما بر فصل هفتم نه تنها در نمرات امتحانی بلکه در فهم عمیق‌تر فرآیندهای زیستی گیاهان و نقش آنها در اکوسیستم‌ها بیشتر خواهد شد.
کتاب زیست‌شناسی دهم
فصل ۱ـ دنیای زنده
گفتار ۱. زیست‌شناسی چیست؟
گفتار ۲. گستره حیات
گفتار ۳. یاختـه و بافـت در بـدن انسـان
فصل ۲ـ گوارش و جذب مواد
گفتار ۱. ساختار و عملکرد لولۀ گوارش
گفتار ۲. جذب مواد و تنظیم فعّالیت دستگاه گوارش
گفتار ۳. تنوع گوارش در جانداران
فصل ۳ـ تبادلات گازی
گفتار ۱. سازوکار دستگاه تنفس در انسان
گفتار ۲. تهویۀ ششی
گفتار ۳. تنوع تبادلات گازی
فصل ۴ـ گردش مواد در بدن
گفتار ۱. قلب
گفتار ۲. رگ‌ها
گفتار ۳. خون
گفتار ۴. تنوع گردش مواد در جانداران
فصل ۵ ـ تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد
گفتار ۱. هم ایسـتایی وکلیه‌ها
گفتار ۲. تشـکیل ادرار و تخلیـۀ آن
گفتار ۳. تنوع دفع و تنظیم اسمزی در جانداران
فصل ۶ ـ از یاخته تا گیاه
گفتار ۱. ویژگی‌هـای یاختـۀ گیاهـی
گفتار ۲. سامانۀ بافتی
گفتار ۳. ساختار گیاهان
فصـل ۷ـ جـذب و انتقـال مـواد در گیاهـان
گفتار ۱. تغذیـۀ گیاهـی
گفتار ۲. جانداران مؤثر در تغذیۀ گیاهی
گفتار ۳. انتقـال مـواد در گیاهـان
در ادامه شرکت کنید:
در ادامه شرکت کنید:
در ادامه شرکت کنید:
