کورتیکال دمانس؛ زوال عقل قشر مغزی چیست

قشر مغزی (cerebral cortex)  بیشتر به عنوان “ماده خاکستری” مغز ما شناخته می شود.

ماده خاکستری بافتی پر از سلول های عصبی فشرده است که سطح مغز شما را می پوشاند و سیگنال ها را از سراسر بدن ارسال و دریافت می کند. در زیر، ماده سفید به هدایت این سیگنال های عصبی کمک می کند. قشر مغز با مننژها پوشیده شده است، یک غشای چند لایه که از مغز و نخاع شما محافظت می کند.

قشر مغز شامل چهار لوب، نواحی مغز مسئول عملکردهای خاص است. این بدان معنی است که همه چیز از مهارت های حرکتی ما گرفته تا توانایی های زبانی و تشخیص چهره ما، همه در زیر قشر قرار دارند. آسیب به این ماده خاکستری می تواند تأثیرات گسترده ای بر هر بخش از تفکر و رفتار ما داشته باشد.

در اینجا شرح مختصری از کاری که لوب های مختلف انجام می دهند آورده شده است:

• لوب فرونتال: بزرگترین لوب، شامل قشر پیش پیشانی، قشر پیش حرکتی و قشر حرکتی اولیه است. این نواحی از مغز مجموعاً مسئول عملکردهای اجرایی سطح بالا، از جمله زبان، پردازش عاطفی، تجزیه و تحلیل موقعیت‌های اجتماعی و مهارت‌های حرکتی خاص هستند.
• لوب گیجگاهی: مسئول پردازش صدا و کمک به مغز شما در حفظ حافظه بصری، درک زبان و احساسات است.
• لوب جداری: ورودی حسی (از لمس، طعم، بو و غیره) را به سیستم بینایی شما ترجمه می کند. این به شما امکان می دهد بنویسید، اشیا و افراد را در فضا جهت دهی کنید و تصمیم بگیرید که نگاه خود را به کجا هدایت کنید.
• لوب اکسیپیتال: این لوب ورودی های بصری مانند رنگ، شکل و حرکت را پردازش می کند.

چگونه قشر مغز آسیب می بیند؟

دلایل متعددی وجود دارد که باعث می شود عملکرد قشر مغز مختل شود.

این شامل:

• تومورها
• تروما یا جراحت
• عفونت ها
• بیماری های خود ایمنی
• سایر شرایط سلامت مزمن

اینکه اینها چه تأثیری بر قشر مغز دارند به شدت آسیب و محل ناحیه آسیب دیده بستگی دارد.

انواع زوال عقل قشر مغز

به طور کلی انواع مختلفی از زوال عقل وجود دارد. سن یک عامل خطر است، اما به نظر می رسد که زوال عقل ناشی از ترکیبی از هر دو محیط، ژنتیک و عوامل نامشخص است. برخی از انواع زوال عقل، نورون‌های قشر مغز را از بین می‌برند و اساساً سلول‌های مغز را از بین می‌برند. این علائم به دلیل اختلال در ارتباط بین مغز و سایر قسمت‌های بدن ظاهر می‌شوند.

بیایید دو نوع رایج زوال عقل را که باعث آسیب به قشر مغز می شوند مرور کنیم.

آلزایمر

بیماری آلزایمر نوعی زوال عقل است که ناشی از تخریب گسترده نورون ها در سراسر مغز است به همین خاطر این بیماری تخریب عصبی نامیده می‌شود، زیرا با گذشت زمان توانایی سلول‌های مغز برای ارسال و دریافت سیگنال‌ها تحلیل می‌رود یا توانایی عملکرد را از دست می‌دهد.

آلزایمر بر نواحی از مغز تاثیر می‌گذارد که کنترل کننده‌ی:

• حافظه
• زبان
• استدلال
• رفتارهای اجتماعی

مکانیسم آلزایمر مجموعه‌ای از ضایعات (پلاک‌ها) و رشته‌های عصبی درهم‌پیچیده است که در سراسر مغز از جمله قشر مغز تجمع می‌یابند. با گذشت زمان، افراد مبتلا به AD توانایی عملکرد مستقل را از دست می دهند.

آلزایمر کشنده است. با توجه به مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، آلزایمر، ششمین علت مرگ و میر بزرگسالان ایالات متحده است. بسیاری از مرگ و میرهای ناشی از آلزایمر، نتیجه عوارض ذات الریه است، زیرا در افراد مبتلا به زوال عقل، احتمال ابتلا به ذات الریه و آنفولانزا بیشتر است. تغذیه ناکافی به دلیل مشکلات گوارشی/جذب مواد مغذی و عوارض ناشی از سقوط و شکستگی نیز می تواند در مرگ و میر آلزایمر نقش داشته باشد.

در برخی موارد، آلزایمر می تواند به توانایی بدن برای خواب، هضم و حتی تپش قلب آسیب برساند.

فراموشی پیشانی گیجگاهی

در دمانس فرونتومپورال (FTD) که گاهی به آن بیماری پیک نیز گفته می شود، نورون ها عمدتاً در لوب های پیشانی و تمپورال مغز تخریب می شوند.

به دلیل محل این آسیب، تغییرات رفتاری و شخصیتی اغلب بارزترین علائم اولیه این نوع زوال عقل است.

بسیاری از انواع زوال عقل علائم شناختی و حرکتی مشترک دارند، اما بسته به نوع آن تفاوت‌های مهمی وجود دارد.

علائم آلزایمر

مشکلات حافظه معمولاً اولین علائمی هستند که زمانی که فردی مبتلا به بیماری آلزایمر در مراحل اولیه است، مشاهده می شود. این به این دلیل است که نورون های قشر انتورینال و هیپوکامپ معمولاً اولین کسانی هستند که از بین می روند. مشکلات حافظه، زبان و ارتباط با گذشت زمان بدتر می شوند و در نهایت علائم رفتاری و عاطفی نیز ظاهر می شوند.

مراحل متوسط ​​و بعدی این بیماری با علائمی مانند:

• سرگردانی، گم شدن در مکان های آشنا
• مشکل در برقراری ارتباط
• عدم تشخیص چهره خانواده یا دوستان
• اختلالات خواب
• مشکلات در مهارت های حرکتی
• روان پریشی (قطع ارتباط با واقعیت)

افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است در نهایت نیاز به مراقبت های شبانه روزی داشته باشند تا به آنها در انجام کارهای روزانه از جمله لباس پوشیدن، غذا خوردن و حمام کردن کمک کند.

فراموشی پیشانی گیجگاهی

دمانس فرونتوتمپورال دارای طیف وسیعی از علائم است. مانند بسیاری از انواع زوال عقل، همه افراد مبتلا به FTD همه علائم را تجربه نمی کنند.

به جای تقسیم شدن به مراحل، علائم این شکل از زوال عقل بر اساس بخش‌ها و عملکردهای بدن که تحت تأثیر قرار می‌گیرند طبقه‌بندی می‌شوند. همانطور که می بینید، FTD اغلب با علائم فیزیولوژیکی (بدنی) زیادی در مقایسه با آلزایمر ظاهر می شود.

سه نوع دمانس فرونتومپورال وجود دارد:

• نوع رفتاری دمانس فرونتومپورال (bvFTD) . این رایج ترین شکل FTD است. اغلب حافظه به اندازه فرآیندهای شناختی مانند برنامه ریزی، پردازش و تفکر تحت تأثیر قرار نمی گیرد.
• آفازی پیشرونده اولیه (PPA). این شکل از FTD بر توانایی های ارتباطی تأثیر می گذارد، باعث اختلال در گفتار و مشکل در یافتن یا تشخیص کلمات (آفازی) می شود.
• اختلالات حرکتی سندرم کورتیکوبازال و فلج فوق هسته‌ای پیشرونده زمانی رخ می‌دهد که FTD سلول‌های مغزی درگیر در هماهنگی حرکتی را از بین می‌برد. علائم می تواند شامل سفت شدن یا ضعف عضلات، افتادن، مشکل در بلع و موارد دیگر باشد.

مدیریت

در حال حاضر هیچ درمانی برای زوال عقل، صرف نظر از نوع شما وجود ندارد. در عوض، درمان‌ها با هدف مدیریت علائم جسمی، ذهنی یا عاطفی فردی انجام می‌شوند.

بیماری آلزایمر

نمونه هایی از داروهای مورد استفاده برای درمان عناصر بیماری آلزایمر عبارتند از:

• مهارکننده های کولین استراز مانند گالانتامین، ریواستیگمین و دونپزیل
• ایمونوتراپی مانند آدوکانوماب
• یک آنتاگونیست N-متیل D-آسپارتات (NMDA) مانند ممانتین
• داروهای ضد تشنج
• ضد روان پریشی
• داروهای ضد اضطراب
• وسایل کمک خواب

مدیریت آلزایمر همچنین شامل ارائه مراقبت های سازگار است. مراقبان ممکن است مجبور شوند رویکرد خود را به موقعیت‌ها در پاسخ به فردی که تحریک‌پذیری، افسردگی یا سردرگمی مبتلا به زوال عقل دارد، تنظیم کنند.

موسسه ملی پیری (NIA) روش های زیر را برای مدیریت علائم رفتاری توصیه می کند:

• از بلند کردن صدا خودداری کنید. پیوسته و آرام صحبت کنید و گوش دهید.
• یک روال منظم داشته باشید و فضایی را برای لحظات آرام ایجاد کنید.
• محیط زندگی را با اشیاء آشنا یا مورد علاقه پر کنید.
• هر گونه بهم ریختگی را کاهش دهید و از ازدحام بیش از حد افراد در اتاق جلوگیری کنید.
• هر زمان که ممکن است به فرد کنترل بدهید. این می تواند به این معنی باشد که به آنها اجازه دهید یک انتخاب یا تصمیم خاص در مورد برنامه خود بگیرند.

زوال عقل لوب فرونتوتمپورال

در زوال عقل لوب فرونتوتمپورال، گزینه‌های دارویی شامل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و داروهای ضد روان‌پریشی، مانند سروکل (کوتیاپین) یا ریسپردال (ریسپریدون) است.

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان FTD تایید شده توسط FDA وجود ندارد. آزمایشات بالینی در حال انجام است. با این حال، داروهای فوق را می توان برای درمان علائم خاصی که ممکن است از این شکل از زوال عقل ناشی شود، از جمله افسردگی و روان پریشی استفاده کرد.

اگر فرد مبتلا به زوال عقل به بیماری پارکینسون نیز مبتلا باشد ، ممکن است علاوه بر آن با آگونیست های دوپامین درمان شود. سایر شرایط سلامت روانی یا جسمی نیز ممکن است نیاز به داروهای جداگانه در کنار درمان های زوال عقل داشته باشند.

انواع دیگر زوال عقل

انواع دیگر زوال عقل نواحی مختلف مغز را تحت تأثیر قرار می دهند، اگرچه می توانند علائمی را با انواع قشری که در اینجا مورد بحث قرار می گیرد، مشترک باشند. به یاد داشته باشید که زوال عقل مجموعه ای از علائم را توصیف می کند که بر سلول های مغز ما تأثیر می گذارد، نه یک بیماری خاص.

انواع دیگر زوال عقل عبارتند از:

• بیماری لوی بادی
• زوال عقل عروقی
• بیماری پارکینسون
• بیماری هانتینگتون
• زوال عقل مختلط

چشم انداز

علائم زوال عقل و مدیریت آنها بسته به بخشی از مغز که بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرد متفاوت است. بیماری آلزایمر و زوال عقل فرونتومپورال هر دو قشر مغز، ماده خاکستری مغز ما را درگیر می کنند. این بدان معنی است که آنها بر عملکردهای سطح بالاتر مغز مانند حافظه و ارتباطات تأثیر می گذارند و در نهایت می توانند علائم فیزیکی داشته باشند.

هیچ درمانی برای زوال عقل وجود ندارد و در بسیاری از موارد کشنده است. با مرگ سلول های مغزی بیشتر، بدن شما دیگر قادر به انجام وظایف اولیه نیست. بسیاری از افراد مبتلا به زوال عقل در مراحل متوسط ​​تا اواخر به مراقبان تمام وقت نیاز دارند.

هیچ درمانی برای زوال عقل وجود ندارد، اما پزشک می تواند با شما همکاری کند تا پیشرفت بیماری را کند کند یا بار علائم شما را کاهش دهد.