اصول حمل و انتقال مددجو؛ طریقه صحیح حمل مددجو به وسیله برانکارد

---

حمل و انتقال مددجو

با دوستانتان به کوه نوردی رفته اید که ناگهان یکی از افراد دچار لغزش می‌شود و از سرازیری به پایین می‌افتد. با احتیاط خود را نزد او می‌رسانید و متوجه می‌شوید که دچار شکستگی پا شده است. پای او را با بستن آتل ثابت می کنید و با استفاده از امکانات موجود در محل (افراد، تلفن همراه، بی‌سیم و…) کمک می خواهید. شب نزدیک است و محیط کوهستان نا امن می‌شود و مصدوم از درد به خود می پیچد. پس باید با کمک گروه، مصدوم را به محلی ایمن منتقل کنید. آیا میدانید با چه روش‌هایی می‌توانید مصدوم را بدون این که آسیب بیشتری بیند، انتقال دهید؟

انتقال مددجو به مراکز درمانی باید از طریق ایمن‌ترین راه ممکن، انجام شود تا احتمال ایجاد آسیب به حداقل برسد. مهم‌ترین اصل این است که تا زمان رسیدن کمک‌های پزشکی مددجو را جابه‌جا نکنید و انتقال را به تیم درمانی واگذار کنید، به خصوص شخصی را که شدیدا مجروح شده است.

اصول حمل مددجو

– قبل از حرکت دادن هر مصدومی علائم حیاتی وی از جهت کنترل راه هوایی، تنفس و گردش خون مورد بررسی کامل قرار گیرد. به خصوص دقت نمایید که مصدوم دچار آسیب ستون فقرات نباشد، زیرا حرکت دادن این گونه افراد به اصول و قواعد مشخصی نیاز دارد.

– به تنهایی مددجو را جابه‌جا نکنید، زیرا ممکن است حمل غلط وضعیت مددجو را بدتر کند یا به خود شما آسیب برساند.

– اگر مددجو هوشیار است بهتر است از خود او نیز برای حمل کمک بگیرید.

– روشی را انتخاب کنید که بیشترین ایمنی را برای مددجو و شما داشته باشد.

وضعیت مناسب بدن در حمل مددجو

بلند کردن مددجو یا هر شیء سنگین یک مهارت است. اگر حمل به شکل درست انجام شود می‌توان حتی افراد سنگین وزن را، بدون آن که فشار زیادی به انسان وارد شود، جابه‌جا کرد.

– قبل از شروع به بلند کردن مددجو یا هر جسم سنگین کمی‌تمرکز کنید. در این حالت، بدن باید در وضعیت صحیحی قرار داشته باشد. پاها را به اندازه عرض شانه‌ها از هم باز کنید تا تعادل بدن حفظ شود. در ضمن پاهای خود را کمی به سمت خارج بچرخانید تا حالت بدن به صورت متوازن و در عین حال محکم باشد (شکل ۱).

شکل ۱- روش بلند کردن اجسام از زمین

– جهت اجتناب از آسیب پشت، تا حد امکان فاصله شیء را از بدن کاهش دهید و آن را از نزدیک به بدن خود بلند کنید.

– هنگام بلند کردن اجسام، فاصله بین دست‌های خود را طوری تنظیم کنید که تعادل آن حفظ شود. این فاصله به طور معمول حداقل ۲۵ سانتی متر است. برای محکم گرفتن، کف دست و انگشتان باید به طور کامل در تماس با جسم مورد نظر قرار گیرد و تمام انگشتان با یک زاویه خم شده باشند.

روش‌های حمل

این روش‌ها عبارت‌اند از:

روش‌های حمل مددجو توسطه یک امدادگر

در صورتی که برای انتقال مصدوم کمکی وجود ندارد، امدادگر می‌تواند از روش‌های حمل یک نفره استفاده کند، که عبارت‌اند از:

الف) روش حمل با گرفتن زیر بغل به حالت ایستاده: اگر دست مددجو آسیب ندیده باشد و می‌تواند با کمک راه برود، انتقال او نیز ضروری است و به طریق زیر عمل کنید:

– این نوع حمل را به دو روش می‌توانید انجام دهید: در روش اول، در سمت آسیب دیده مصدوم قرار بگیرید، کف دست خود را زیر کف دست او قرار دهید، انگشتان و شست خود را دور شست او حلقه کنید و دستش را کمی به جلو بکشید (شکل ۲- الف). روش دیگر این است که بازوی مددجو را دور گردن خود حلقه کنید و مچ دستش را با دست خود بگیرید (شکل ۲- ب ). دست دیگر خود را دور کمر مصدوم قرار دهید و برای تثبیت بیشتر با کمک کمربند یا لباس مددجو، او را محکم نگه دارید. می‌توانید، با دادن عصا به دست دیگر مددجو، تکیه گاه بیشتری برای او فراهم کنید (شکل ۲- ج ).

شکل ۲- روش‌های حمل با گرفتن زیر بغل به حالت ایستاده

– وقتی که مطمئن شدید مددجو آماده حرکت است به آرامی با او قدم بردارید.

– هر زمان احساس کردید مددجو در حال افتادن است او را سرپا نگه ندارید و به او کمک کنید تا به آرامی‌روی زمین قرار گیرد، به این ترتیب که از پشت سریعا دست‌های خود را دور او قرار دهید و در حالی که ایستاده اید، به مددجو اجازه دهید با تکیه به شما به آرامی‌روی زمین بنشیند.

توجه: هرگز مددجویی را که دچار حالت گیجی، تعریق شدید، درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی یا مشکوک به آسیب ستون فقرات است، وادار به راه رفتن نکنید.

ب) روش حمل با استفاده از ساعد یا زیر بغل: به طور کلی اگر مددجو روی زمین قرار دارد می‌توانید او را با کشیدن روی زمین جابه‌جا کنید. از این روش تنها زمانی استفاده کنید که مددجو نمی‌تواند سرپا بایستد و باید او را سریعا از محل دور کنید. در این حمل، به روش زیر عمل کنید:

– دو دست مددجو را روی سینه اش بگذارید و پشت سر مددجو زانو بزنید. ساعد چپ او را با دست چپ خود و ساعد راستش را با دست راست خود بگیرید و مصدوم را روی زمین یا پله‌ها بکشید. (شکل ۳). اگر گرفتن دست‌های مددجو مشکل است دست‌های خود را زیر شانه‌های مددجو قرار دهید. زیربغل مددجو را محکم بگیرید و ساعدهای خود را تکیه گاه سر مددجو کنید و وی را روی زمین بکشید (شکل ۴).

شکل ۳- روش حمل با استفاده از ساعد

شکل ۴- روش حمل با استفاده از زیر بغل

توجه: از این روش در آسیب دیدگی سر، گردن یا شانه استفاده نکنید.

ج) روش حمل با استفاده از پتو: حمل با کمک پتو، توسط امدادگر برای انتقال ایمن مددجو راه مؤثری است. اگر پتو در اختیار ندارید برای حمل مددجو از یک کت یا ملافه استفاده کنید و این مراحل را طی نمائید:

– مددجو را روی پتو قرار دهید و اضافه آن را دور او بپیچید.

– بخشی از پتو را، که زیر سر مددجوست، در دست بگیرید و او را به سمت خود بکشید (شکل ۵).

شکل ۵- روش حمل مددجو با استفاده از پتو

د) روش حمل گهواره: از این روش برای حمل مددجوی سبک وزن یا کودکان استفاده نمائید و به ترتیب زیر عمل کنید:

– در کنار مددجو قرار بگیرید و یکی از دست‌های خود را دور تنه وی در ناحیه بالای کمر قرار دهید.

– دست دیگر خود را از زیر ران‌های مددجو عبور دهید و سپس بایستید و او را به طرف خود بکشید وی را بغل کنید (شکل ۶).

شکل ۶- حمل مصدوم به روش گهواره

توجه: اگر میزان صدمه دیدگی شدید است و مددجو دچار آسیب ستون فقرات یا شکستگی شده باشد از این روش نمی‌توان استفاده کرد.

هـ) روش حمل از طریق کول کردن: اگر مددجو سبک، کوچک و هوشیار است، می‌توانید او را بر پشت خود حمل کنید. این روش برای مسافت‌های طولانی در مصدومی که آسیب نخاع و احشا نداشته باشد مناسب است.

– در مقابل مددجو زانو بزنید، طوری که پشتتان رو به وی قرار گیرد. سپس از او بخواهید که دست هایش را روی شانه‌های شما قرار دهد و در صورت امکان آن‌ها را با دست بگیرید.

– ران‌های مددجو را بگیرید و به آرامی و در حالی که پشت خود را راست و مستقیم نگه داشته اید بلند شوید (شکل ۷).

– حمل کولی را با گرفتن پا با دست نیز می‌توان انجام داد.

شکل ۷- روش حمل از طریق کول کردن

و) روش حمل سینه خیز: اگر در محلی قرار دارید که دود یا خطر تیراندازی وجود دارد یا مجبورید از محلی که ارتفاع آن کم است عبور کنید، از روش حمل سینه خیز استفاده نمایید.

– در حالی که مددجو به پشت خوابیده است از او بخواهید دست هایش را دور گردن شما نگه دارد.

– اگر بیهوش است مچ دست‌های او را به هم بیندید و آن را دور گردن خود بیندازید (شکل ۸)

– با فشار آوردن به دست‌های خود روی زمین و با کمک گردن خود مددجو را حمل کنید.

شکل ۸- روش حمل سینه خیز

روش‌های حمل مددجو توسط دو امدادگر

در حمل مددجو توسط دو نفر باید هماهنگ عمل کنید. انواع روش حمل دو نفره عبارت‌اند از:

الف) روش حمل چهار مچ: از این روش زمانی استفاده می‌شود که مددجو هوشیار باشد و می‌تواند با یک یا دو دست خود به حمل کننده‌ها کمک کند.

– شما دو امدادگر، رو به روی هم پشت مددجو بایستید و یک جایگاه به این ترتیب ایجاد کنید: با دست راست مچ دست چپ خود را بگیرید و با دست آزاد مچ راست امدادگر دوم را که در همین وضعیت قرار دارد بگیرید و خم شوید (شکل ۹).

شکل ۹- روش قرار دادن دست‌ها در حمل چهارمچ

– به مددجو یاد بدهید که دست‌های خود را دور گردن شما دو نفر حلقه کند و روی دست‌های شما بنشیند و در هنگام حمل، خود را به خوبی نگه دارد (شکل ۱۰).

شکل ۱۰- روش قرار دادن مصدوم روی دست‌ها در حمل چهارمچ

– با هم برخیزید. امدادگر سمت راست با پای راست و امدادگر سمت چپ با پای سمت چپ قدم بردارد.

ب) روش حمل دو مچ: از این روش زمانی استفاده می‌شود که مددجو نمی‌تواند به حمل کننده‌های خود کمک کند.

– روبه روی هم در دو طرف مددجو زانو بزنید و دست‌های خود را به طور متقاطع از پشت وی عبور دهید و کمر لباس یا کمربند او را بگیرید(شکل ۱۱)، یا دست‌های خود را در پشت مددجو کمی پایین تر از شانه‌های او حلقه کنید (شکل ۱۲).

شکل ۱۱- روش قرار دادن دست‌ها در پشت مددجو در حمل دو مج

شکل ۱۲- روش حلقه کردن دست‌ها در پشت مددجو در حمل دو مچ

– پاهای مددجو را کمی بلند کنید و دست دیگر خود را زیر ران‌های مددجو قرار داده و مچ دست یکدیگر را بگیرید (شکل ۱۳)

شکل ۱۳- روش قرار دادن دست‌ها در زیر ران‌ها در حمل دو مچ

– تا حد امکان نزدیک به مددجو قرار بگیرید و در حالی که پشت خود را صاف و مستقیم نگه داشته اید، هماهنگ با یکدیگر و به آرامی با هم برخیزید و قدم بردارید (شکل ۱۴).

شکل ۱۴- روش برخاستن در حمل دو نفره دو مچ

ج) روش حمل از طریق گرفتن تنه و پا: از این روش برای گذاردن مددجو روی صندلی معمولی یا چرخدار نیز استفاده می‌شود. در صورت آسیب دیدگی بازوها، شانه ها، مچ یا دنده‌های مددجو از این روش استفاده نکنید.

– امدادگر اول: باید پشت مددجو قرار بگیرید و دست‌های خود را از زیر بغل مددجو رد کنید و مچ‌های دست مددجو را، که روی سینه اش قرار دارد، محکم بگیرید.

– امدادگر دوم: در یک طرف مددجو نزدیک زانوهای وی زانو بزنید و دست‌های خود را از زیر ران‌های وی عبور داده و پاهای مددجو را نگه دارید (شکل ۱۵).

شکل ۱۵- روش گرفتن پاها توسط امدادگر دوم

د) روش حمل به وسیله صندلی: مددجویی را که هوشیار است و صدمه جدی ندیده، لازم است از پله‌ها یا راهرو حمل کنید. در این صورت می‌توانید مددجو را روی یک صندلی معمولی یا صندلی مخصوص حمل بنشانید و با کمک یک نفر دیگر او را حمل کنید.

– قبلا صندلی را آزمایش کنید تا مطمئن شوید که به اندازه کافی محکم است و می‌تواند وزن مددجو را تحمل کند.

– سپس مددجو را روی صندلی بنشانید و او را با یک باند پهن به صندلی ببندید. دو امدادگر در جلو و پشت صندلی، طبق شکل (۱۶)، قرار بگیرند. کمی صندلی را به سمت عقب خم کنید و مددجو را روی صندلی محکم نمایید. سپس با هم صندلی را بلند کنید، به طوری که صورت مددجو به جلو باشد و به آرامی از راهرو یا پله‌ها عبور کنید (شکل ۱۷).

شکل ۱۶- روش حمل مددجو به وسیله صندلی

شکل ۱۷- روش پایین آمدن از پله‌ها در حمل مددجو به وسیله صندلی

توجه: اگر پله‌ها یا راهروها به اندازه کافی عریض باشند، می‌توانید هر کدام یک طرف صندلی بایستید و با یک دست پشت صندلی و با دست دیگر قسمت بالای پایه جلویی صندلی را بگیرید و مددجو را حمل کنید.

روش حمل مددجو توسط سه امدادگر: در این روش از مراحل زیر پیروی کنید:

– هر سه امدادگر، در یک سمت مددجو قرار بگیرید و هر کدام از شما زانوی چپ خود را روی زمین بگذارید (شکل ۱۸).

شکل ۱۸- روش قرار گرفتن امدادگران در حمل سه نفره

– در صورت امکان بازوهای بیمار را بر روی قفسه سینه اش قرار دهید.

– امدادگر اول دست‌های خود را زیر گردن و شانه، دومی‌زیر شرین و کمر، سومی‌زیر مچ‌ها و زانوها قرار دهند و کاملا هماهنگ با علامت سرگروه، به آرامی مددجو را روی زانوهای خود بگذارند (شکل ۱۹).

شکل ۱۹- روش قرار دادن مصدوم روی زانوها در حمل سه نفره

– سپس با دستور سرگروه بلند شوید و مددجو را در آغوش بگیرید و با قدم‌های هماهنگ شروع به حرکت کنید (شکل ۲۰).

شکل ۲۰- روش بلند کردن مصدوم در حمل سه نفره

– اگر قرار است مددجو با برانکارد حمل شود آن را کاملا نزدیک او قرار دهید. به صورت هماهنگ و با ملایمت و یکنواخت مددجو را روی برانکارد بخوابانید.

برانکارد

برانکارد وسیله مناسبی برای حمل مددجوست. از برانکارد برای انتقال مددجویی که شدید صدمه دیده و حالش وخیم است، به آمبولانس یا به مراکز درمانی استفاده می‌شود. برانکارد باید به اندازه کافی سفت و محکم باشد، خصوصا برای انتقال مددجویانی که از ناحیه ستون فقرات آسیب دیده اند.

نحوه آماده سازی برانکارد: پوشاندن سطح برانکارد با پتو می‌تواند مددجو را در برابر ضربه‌ها محفوظ نگه دارد. برای آماده کردن آن به شرح زیر عمل کنید:

– پتو را به صورت مایل روی برانکارد بیندازید، به طوری که گوشه‌های آن بیرون تر از طرفین و بالا و پایین برانکارد قرار گیرد (شکل ۲۱).

شکل ۲۱- نحوه قرار دادن پتو روی برانکارد

– پس از آن که مددجو را روی برانکارد خواباندید، گوشه پایینی پتو را روی پای مددجو برگردانید. گوشه بالایی پتو را تا کنید و زیر سر و گردن مددجو قرار دهید. قسمت راست پتو را روی تنه مددجو بیندازید و آن را زیر بدن مددجو قرار دهید. سپس قسمت چپ را روی مددجو بیندازید و قسمت باقی مانده را در زیر مددجو بگذارید (شکل ۲۲- الف و ب).

شکل ۲۲- روش پوشاندن مصدوم با پتو روی برانکارد

در صورتی که برانکارد آماده و در دسترس نباشد، باید از امکانات موجود برای ساختن برانکاردهای ابتکاری استفاده شود، از جمله برای تهیه آن‌ها می‌توانید از پارچه، پتو، چوب، لباس‌های ضخیم و… استفاده کنید:

الف) پتو یا پارچه ضخیم یا هر وسیله مشابه را روی زمین پهن کنید و آن را از عرض به سه قسمت تقسیم نمائید. یکی از چوب‌ها را بین تای ثلث اول و دوم و دیگری را در تای بین ثلث دوم و سوم قرار دهید و ثلث سوم را روی چوب دوم برگردانید (شکل ۲۳).

شکل ۲۳- روش درست کردن برانکارد با پتو و چوب

ب) از میان آستین کت ها، دو چوب بلند بگذرانید و سپس دگمه‌های کت‌ها را ببندید. می‌توانید دو تکه چوب کوچک به دو سر چوبها ببندید تا فاصله آن‌ها نسبت به هم حفظ شود (شکل ۲۴).

شکل ۲۴- روش درست کردن برانکارد با کت و چوب

ج) تعدادی باند پهن به فاصله‌های مناسب دور دو چوب بلند ببندید و گره بزنید (شکل ۲۵).

شکل ۲۵- روش درست کردن برانکارد با باند پهن و چوب

د) روی یک لنگه در یا تخته پهن و بلند، پتو یا پوشش نرم قرار دهید و از آن به صورت یک برانکارد استفاده کنید.

توجه: باید قسمت‌های مختلف برانکارد را قبل از این که برای مددجو مورد استفاده قرار گیرد، آزمایش نمایید تا از توانایی تحمل وزن مددجو اطمینان یابید. این آزمایش را دور از چشم مددجو انجام دهید.

حمل مددجو به وسیله برانکارد: اگر مجبور شوید مددجو را در مسافت طولانی با برانکارد حمل کنید موارد زیر را رعایت کنید:

– هنگامی که مددجو را روی برانکارد قرار دادید هر کدام از امدادگران باید در مجاورت هریک از چهار دستگیره برانکارد بایستند.

– رهبر گروه همیشه در کنار سر مددجو در قسمت عقب برانکارد قرار گیرد.

– به جز در مواردی که مددجو دچار شوک شده است در سایر موارد باید سر را بالاتر از تنه نگاه دارید.

– به تبعیت از یک قاعده عمومی، همیشه باید مددجو را از طرف پا (پا در جلو و سر در عقب) حمل کنید.

– در هنگام حمل، پشت خود را صاف نگه دارید و زانو بزنید و کف دست‌ها رو به داخل برانکارد باشد. با دستی که به طرف برانکارد است دسته را محکم بگیرید و با فرمان سرگروه، همگی به طور یکنواخت برخیزید و در موقع ایستادن نیز تعادل برانکارد را حفظ نمائید و آن را تا سطح مناسبی بلند کنید. باید دست‌ها کاملا کشیده و هم سطح باشند (شکل ۲۶).

شکل ۲۶- روش گرفتن برانکارد توسط امدادگران

– با فرمان «به پیش» همه با هم حرکت کنید. یکنواخت قدم بردارید. برای این کار ابتدا باید با پایی حرکت کنید که در مجاورت برانکارد قرار گرفته است. در حالی که گام‌های کوتاه بر می دارید برانکارد را تا حد ممکن نزدیک به بدن خود نگه دارید شکل ۲۷).

شکل ۲۷- نحوه حرکت امدادگران در هنگام حمل برانکارد

– قبل از پایین آوردن برانکارد، ابتدا با دستور رهبر گروه، همزمان توقف کنید. سپس با دستور بعدی زانو بزنید و برانکارد را به آرامی پایین بیاورید و سپس آن را روی سطح زمین قرار دهید.

توجه: حداقل دو حمل کننده آموزش دیده برای انتقال برانکارد لازم است. یکی در سمت جلو و دیگری در سمت عقب، برانکارد را حمل می کند. اگر برای حمل مددجو سه نفر وجود داشته باشند، دو نفر در طرف سر و نفر سوم در طرف پا قرار می گیرند.

سؤالات تئوری

١- مواردی را، که قبل از حرکت دادن مددجو باید بررسی کنید، نام ببرید.

۲- نکات لازم را برای بلند کردن اشیا و حمل مددجو، بیان کنید.

۳- مصدومانی را که مجاز نیستند با روش حمل و کشیدن جابه‌جا کنید، نام ببرید.

۴- به کار بردن حمل گهواره‌ای در چه مصدومانی ممنوع است؟

۵- به تبعیت از یک قاعده عمومی همیشه مددجو را از طرف……… حمل کنید.

۶- در حمل برانکارد افراد آموزش دیده، در سمت جلو برانکارد قرار می¬گیرند.

صحیح……… غلط……

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---