هدف‌های رفتاری: در پایان این مطلب فراگیرنده باید بتواند:
۱- نکات ایمنی در آشپزخانه را توضیح دهد.
۲- نکات ایمنی در اتاق‌های نشیمن و خواب را بیان کند.
٣- نکات ایمنی در اتاق کودکان را بیان کند.
۴- نکات ایمنی در راهروها و پلکان را بیان کند.
۵- نکات ایمنی در حمام را توضیح دهد.
۶- شرایط ایمنی در انباری را بیان کند.
ایمنی در خانه
در حال چرخ کردن گوشت هستید که زنگ تلفن به صدا در می آید. شما چرخ گوشت را خاموش می‌کنید و در عین حال خیالتان راحت است که کودکتان، که در خانه در حال بازی کردن است، به بالای کابینت دسترسی ندارد. پس آسوده خاطر با دوستتان مشغول صحبت می‌شوید که ناگهان متوجه صدای چرخ گوشت می‌شوید. بلافاصله به آشپزخانه می‌روید و کودک کنجکاو خود را می بینید که با کمک چهار پایه‌ای خود را به چرخ گوشت رسانده است و ….
چه اقدامات ایمنی باید در خانه انجام دهید تا احتمال بروز حوادث خانگی و خطراتی که افراد خانواده را تهدید می‌کند به حداقل برسد؟ امید است با مطالعه این مطلب خطراتی که در خانه، افراد خانواده را تهدید می‌کند شناسایی نمایید و با رعایت نکات ایمنی احتمال وقوع خطر را کاهش دهید.
ایمنی در آشپزخانه
بعضی از مواردی که در یک آشپزخانه ایمن رعایت می‌شود در شکل ۱ نشان داده شده است.
شکل ۱- رعایت موارد ایمنی در آشپزخانه
فعالیت
شاید بارها در آشپزخانه لیز خورده باشید یا حوادث ناگوار این چنینی بارها برای شما اتفاق افتاده باشد. به نظر شما امکان وقوع چه نوع حوادث خطرناکی در خانه وجود دارد؟ نظرات خود را فهرست کنید و درباره آن‌ها با دوستانتان گفتگو نمائید.
مواردی که در آشپزخانه باید رعایت شوند عبارت‌اند از:
محیط آشپزخانه
– توجه داشته باشید کف آشپزخانه باید همیشه خشک و تمیز نگه داشته شود تا با خطر سرخوردن مواجه نشوید. بنابراین مایعات ریخته شده را بلافاصله پاک و زمین را خشک کنید. از دمپایی مناسب که سر نمی خورد استفاده کنید.
– مطمئن شوید که میز کار آشپزخانه، ظرف شویی و… نور خوبی داشته باشند تا بتوانید با امنیت کار کنید.
– برای دسترسی به قفسه‌های بالایی از چهار پایه یا نردبان محکم و دو طرفه‌ایمن استفاده کنید و دقت کنید که پایه‌های آن روی زمین سرنخورد.
اجاق گاز
– اجاق گاز هیچ گاه در کنار پنجره و در مسیر باد قرار نگیرد. همین طور پرده، دستمال، دستگیره و هیچ وسیله قابل اشتعالی در نزدیکی شعله نباشد، زیرا ممکن است بسیار خطرناک باشد.
– در آشپزخانه یک خاموش کننده آتش و در نزدیکی اجاق گاز یک هشداردهنده نصب کنید.
– از سالم بودن لوله‌ها و اتصالات گاز اطمینان حاصل کنید. مرتب آن‌ها را کنترل نمایید.
– اجاق‌ها و آبگرم کن‌های گازی باید مجهز به ترموکوپل باشند تا در صورت نشت گاز از توسعه و انتشار آن و وقوع انفجار جلوگیری گردد.
– تا حد امکان از شعله‌های عقبی اجاق به جای شعله‌های جلویی استفاده کنید.
– در هنگام آشپزی از پیش‌بند، لباس‌های جنس نایلونی و آستین گشاد، استفاده نکنید.
– برای خارج کردن بوی غذا و بخار حاصل از آن هواکش نصب کنید.
لوازم آشپزخانه
– هنگام استفاده از دیگ زودپز، مطمئن شوید که سوپاپ‌های آن تمیز باشند. برای باز کردن در زودپز ابتدا مطمئن شوید که تمام بخار موجود خارج شده است.
– کتری، سماور، قابلمه و… را در دسترس و در مسیر رفت و آمد کودکان قرار ندهید. برای حمل ظروف داغ از دستگیره پارچه‌ای مناسب و خشک استفاده کنید. خیس بودن پارچه گرما را به سرعت منتقل می‌کند.
– کودکان را با خطرات موجود در آشپزخانه آشنا کنید. جلوی اجاق گاز و روی قفسه‌ها و کشوهایی که شامل مایعات خطرناک یا چاقوهای تیز هستند مانع ایجاد کنید (شکل ۲).
شکل ۲- مانع جلوی اجاق گاز
– کبریتها، وسایل نوک تیز، چاقوها و مواد شیمیایی مثل پاک کننده‌ها و شوینده‌ها را دور از دسترس کودکان نگه داری کنید. ترجیحا چاقوها را در محفظه‌های چوبی مخصوص نگهداری کنید (شکل ۲).
شکل ۳- محل نگهداری چاقوها
– برای پیش گیری از برق گرفتگی و ایمنی وسایل برقی استفاده از سیم ارت می‌تواند مؤثر باشد. برای این کار می‌توانیم سیمی قطورتر از سیم خود دستگاه را آماده کنیم، به طوری که یک سر آن را به یکی از پیچ‌های پشت دستگاه متصل و سر دیگر آن را به لوله کشی آب ساختمان وصل کنیم. در لوازمی مانند یخچال، لباسشویی، ظرفشویی و… که با آب سروکار دارند خطر اتصال به بدنه بیشتر است (شکل ۴).
شکل ۴- روش اتصال سیم ارت
– مراقب باشید از چند وسیله پر مصرف همزمان و از یک پریز استفاده نکنید (شکل ۵).
شکل ۵- روش غلط استفاده از وسایل برقی
– وقتی از لوازم برقی استفاده نمی‌کنید، آن‌ها را خاموش کنید یا دو شاخه را از پریز خارج کنید.
– هرگز، حتی برای یک زمان خیلی کوتاه، کودک را در کنار چرخ گوشت و وسایلی نظیر آن تنها نگذارید.
– اگر در اثر غفلت حادثه‌ای رخ دهد و دست کودک در داخل دستگاه گیر کند با خونسردی کامل، ابتدا دوشاخه دستگاه را خارج کنید، سپس بدون دادن هیچ حرکت اضافی به دست، گلویی دستگاه را جدا کنید و مصدوم را به بیمارستان انتقال دهید (شکل ۶).
شکل ۶- دست آسیب دیده کودک توسط چرخ گوشت
– در صورتی که فردی دچار برق گرفتگی شود در اولین فرصت جریان برق را قطع کنید. در غیر این صورت، به هیچ وجه به مصدوم دست نزنید و از یک قطعه چوب خشک یا وسایل عایق دیگر برای کنار زدن سیم و یا دور کردن مصدوم از آن استفاده کنید. سپس به انجام کمک‌های نخستین بپردازید (شکل ۷).
شکل ۷- روش استفاده از چوب در فرد برق گرفته
فعالیت
با یک کارشناس برق و الکترونیک درباره نحوه صحیح استفاده از لوازم برقی گفتگو نمایید و خلاصه‌ای از مصاحبه خود را برای اطرافیان بخوانید.
ایمنی در اتاق‌ها
اتاق نشیمن و خواب: بعضی از مواردی که در یک اتاق نشمین ایمن باید رعایت شود، عبارت‌اند از:
– هرگز سیم برق را از عرض اتاق و زیر فرش عبور ندهید، زیرا ممکن است به مرور ساییده گردد و باعث برق گرفتگی شود.
– فرش‌ها و قالیچه‌ها را ثابت کنید، به طوری که افراد روی آن‌ها نلغزند.
– روی درهای شیشه‌ای علامت‌ها و نشانه‌هایی بچسبانید تا به طور اتفاقی کسی به آن‌ها برخورد نکند.
– شعله‌های روشن را قبل از ترک خانه خاموش کنید.
– مراقب باشید که وسایل قابل اشتعال، مثل پتو، بالش و … را در نزدیکی وسایل حرارتی قرار ندهید.
– برای پنجره‌ها حفاظ‌های مناسب نصب کنید.
– در زمان کوبیدن میخ به دیوار باید نقشه سیم کشی را بدانید تا در برخورد احتمالی با سیم برق، خطر برق گرفتگی پیش نیاید.
اتاق بچه‌ها: برای اتاق کودکان، علاوه بر احتیاطات لازم (مثل ثابت کردن قالیچه‌ها یا مرتب نگه داشتن کف اتاق و… که در سایر اتاق‌ها به کار می برید) موارد زیر را نیز در نظر داشته باشید:
– برای جلوگیری از خطر خفگی و ایجاد حساسیت، هرگز در رختخواب کودکان زیر یک سال از بالش‌ها یا پارچه‌های پرزدار و نرم استفاده نکنید.
– یک چراغ کوچک را برای استفاده در مواقع اضطراری، در کنار تخت روشن بگذارید.
– برای تخت کودک نرده محافظ نصب کنید. دقت کنید بین تشک و نرده تخت فاصله‌ای وجود نداشته باشد.
– پریزها باید دارای درپوش باشند (شکل ۸) و در ارتفاع ۱۶۰ سانتی متری از کف اتاق نصب شوند، زیرا گاهی اوقات کودکان پیچ گوشتی، میل بافتنی یا حتی سنجاق سر خود را داخل پریز فرو می‌کنند که باعث برق گرفتگی می‌شود (شکل ۹).
شکل ۸- در پوش پریز
شکل ۹- خطر پایین بودن پریزها
ایمنی در راهرو و پلکان
– مطمئن شوید که راهروها و راه پله‌ها از نور کافی برخوردار باشند، خصوصا اگر کودکان یا مسن ترها از آن‌ها استفاده می‌کنند.
– اگر کودک خردسال در خانه دارید، در بالا و پایین پلکان، درهای ایمن نصب کنید و آن‌ها را بسته نگه دارید (شکل ۱۰).
شکل ۱۰- نرده‌های ایمن پلکان
– اگر راه پله را موکت کرده‌اید مواظب باشید که موکت به طور محکم نصب شده باشد و سرنخورد و لبه‌های برآمده آن به پا گیر نکند (شکل ۱۱).
شکل ۱۱- موکت نصب شده در پله
– برای کمک به تردد مسن ترها روی پله‌ها دستگیره‌های مناسب نصب کنید.
– نرده راه پله‌ها یا پنجره‌ها نباید آن قدر فاصله داشته باشد که سر کودک داخل آن برود و گیر کند. حداکثر فاصله مجاز بین نرده‌ها ده سانتی متر است.
ایمنی در حمام
نظر به‌این که در حمام ممکن است از آب و برق و گاز به طور هم زمان استفاده شود، رعایت نکات ایمنی در آن بسیار مهم است.
بعضی از موارد ایمنی عبارت‌اند از:
– نصب دستگیره یا میله، روی دیوار بالای لبه وان برای تأمین حمایت بیشتر، خصوصا برای سالمندان، ضروری است (شکل ۱۲)
شکل ۱۲- موارد ایمنی در حمام
– هنگام استحمام کودکان همیشه شیر آب سرد را اول باز کنید و اجازه ندهید شیر آب را آن‌ها باز کنند.
– هرگز کودکان را در حمام تنها رها نکنید (شکل ۱۳). کودکان از شیرهای وان دور نگه داشته شوند.
شکل ۱۳- کودک در حمام
– از لوازم برقی مثل بخاری، وسایل حرارتی برقی، سشوار و… در داخل حمام استفاده نکنید (شکل ۱۴).
شکل ۱۴- استفاده وسایل برقی در حمام ممنوع
– کلید برق یا وسیله برقی را با دست‌های مرطوب لمس نکنید. کلید قطع و وصل وسایل برقی باید در خارج از حمام نصب شود یا به وسیله نخ ابریشمی‌دستگاه روشن و خاموش گردد.
– به طور منظم آبگرم کن‌های گازی را بررسی کنید و برای آن‌ها یک هشداردهنده نصب کنید.
– مواد شیمیایی خانگی، مثل تمیزکننده دست شویی یا سفید کننده را با هم مخلوط نکنید. ترکیب کردن آن‌ها می‌تواند بخارات سمی‌تولید کند.
ایمنی انباری
– مکان دقیق وسایلی را که در انباری دارید یادداشت نمایید.
– در انباری و سایر محل‌های نگه داری وسایل را همیشه قفل کنید تا کودکان نتوانند وارد این مکان‌ها شوند.
– کلید روشن و خاموش کردن چراغ بهتر است در بیرون نصب شده باشد تا در تاریکی وارد انباری نشوید.
– وسایل را طوری بچینید که خطر سقوط نداشته باشند و مانع عبور نشوند.
– از انبار کردن بیش از حد وسایل قابل اشتعال، مثل روزنامه‌های باطله و اثاثیه چوبی و همین طور مایعات آتش زا مثل نفت و بنزین، خودداری کنید.
– در روستاها در انبار کردن کاه یا علف تازه چیده شده دقت شود، زیرا ممکن است حرارت در مرکز آن خود به خود بالا رود و دچار آتش سوزی شود.
وجود پارچه‌های آغشته به روغن و تینر در کنار وسایل انبار شده می‌تواند خطر آتش سوزی را افزایش دهد.
فعالیت
امکان وقوع حوادث ناگوار را در منزل طبقه‌بندی نمایید و برای اطرافیان را ارائه دهید.
سؤالات تئوری
١- خطرات احتمالی موجود در آشپزخانه را بیان کنید.
۲- اجاق‌ها و آبگرم کن‌های گازی باید به……. مجهز باشند تا در صورت نشت گاز از توسعه و انتشار آن جلوگیری گردد.
٣- لباس‌ها در هنگام کار در آشپز خانه نباید از جنس……. و قابل اشتعال باشد.
۴- در هنگام آشپزی از لباس‌هایی که آستین………. دارند استفاده نکنید.
۵- برق گرفتگی در وسایل برقی معمولا به چه علت ایجاد می‌شود و چگونه از آن پیشگیری می‌کنند؟
۶- نکات ایمنی در هنگام استفاده از وسایل برقی را بیان کنید.
۷- بیشترین کاربرد سیم متصل به زمین (ارت) در کدام وسیله است؟
الف) تلویزیون
ب) اجاق گاز
ج) لباس شویی
د) کامپیوتر
۸- چرا نباید سیم وسایل برقی را از زیر فرش عبور داد؟
۹- در برق گرفتگی انجام کدام کار در اولویت قرار دارد؟
الف) قطع فوری جریان برق
ب) کنار زدن سیم
ج) دور کردن مصدوم از سیم
د) تنفس مصنوعی
۱۰- در اتاق نشیمن چه خطراتی می‌تواند مشکل ساز باشد؟
۱۱- حداکثر فاصله بین نرده‌ها ده سانتی متر است.
صحیح ……………….. غلط …………………..
۱۲- در روستاها در انبار کردن………… دقت شود زیرا ممکن است حرارت در مرکز آن خود به خود بالا رود و دچار آتش سوزی شود.
۱۳- در راهروها و انباری چه نکات ایمنی را باید رعایت کرد؟
» فایل word «ایمنی در خانه»
» فایل pdf «ایمنی در خانه»
تشکر بابت مطالب مفید و بسیار آموزنده، موفق باشید.