ایمنی
برای نیل به سلامت فردی، بسیاری از افراد جامعه رویکرد پیشگیری از بیماری‌ها را انتخاب نموده اند. برای مثال جهت پیشگیری از بروز بیماریهای قلبی به فعالیت‌های ورزشی می‌پردازند و از مصرف غذای نامناسب پرهیز می‌کنند. اما می‌توان گفت جلوگیری از بروز بیماری‌ها تنها بخشی از رویکرد پیشگیری را تشکیل می‌دهد. برای سالم‌تر زیستن، علاوه بر پیش گیری از بیماری‌ها باید از وقوع حوادث آسیب رسانی، که به طور روزمره در محیط زندگی ما اتفاق می‌افتد، نیز جلوگیری کنیم.
در واقع ایمنی عبارت است از نبودن یا به حداقل رسیدن خطر و حادثه. بنابراین، شرایط اولیه‌ایمنی، شناسایی خطرات و حوادث و جلوگیری از وقوع آن‌ها قبل از ایجاد هرگونه خسارت است. همیشه نمی‌توانیم جلوی لغزندگی خیابان‌ها را بگیریم تا مانع بی‌مبالاتی بعضی از رانندگان شویم ولی بی‌تردید قادر هستیم خطر آسیب دیدگی را با بستن کمربند ایمنی به حداقل برسانیم. ما نمی‌توانیم مانع کنجکاویهای کودکانمان بشویم، ولی بی‌شک قادر خواهیم بود داروها و مواد خطرناک را از دسترس آن‌ها دور نگه داریم. ما نمی‌توانیم مانع تغییرات و تحولات نیروهای طبیعی شویم ولی برای حفظ خود و خانواده مان در برابر بلایای طبیعی، می‌توانیم اقدامات سودمندی داشته باشیم. و در عین حال، مشکل اساسی و مهم از نظر متخصصان ایمنی، فقدان فرهنگ ایمنی در افراد جامعه است. عده زیادی از مردم خبر حوادث را در نشریات مطالعه می‌کنند یا از کسانی خبر حادثه را می‌شنوند. اما نمی خواهند لحظه‌ای تصور کنند که‌این حادثه هم ممکن است برای خود آن‌ها پیش بیاید. برای مثال از وقوع زلزله در شهر و یا محل خاصی آگاه می‌شوند ولی امید دارند که هرگز در محل زندگی آن‌ها این حادثه اتفاق نیفتد و هیچ گاه در صدد بر نمی آیند که برای ایمن کردن خانه شان تدابیری بیندیشند. در این بخش از کتاب در مورد آتش سوزی، زلزله، خطرات موجود در خارج از خانه، همین طور، ایمن کردن خانه و محیط کار بحث می‌شود و راه‌های پیش گیری از این حوادث و ایمن کردن محیط بررسی می‌گردد.
ایمنی و حادثه
هدف‌های رفتاری: در پایان این مطلب فراگیرنده باید بتواند:
۱- ایمنی را تعریف کند.
۲- ضرورت و اهمیت ایمنی را شرح دهد.
۳- حادثه را تعریف کند.
۴- انواع حادثه را نام ببرد.
۵- روش‌های مواجهه با خطرات ناشی از حوادث (مخاطرات) را توضیح دهد.
۶- راه‌های پیشگیری از حوادث را نام ببرد.
فردی برای شستن وان حمام از یک مایع شیمیایی سوزاننده استفاده می‌کند. پانزده دقیقه پس از ریختن ماده، شیر آب را باز می‌کند، اما مجرای فاضلاب مسدود شده است و او با استفاده از تلمبه سعی در باز کردن مجرا دارد که محلول درون وان به بازوی او پاشیده می‌شود و موجب سوختگی می‌گردد.
آیا بهتر نبود قبل از انجام این کار به نکات ایمنی موجود در راهنمای ماده شیمیایی توجه می‌کرد؟
تعریف ایمنی
ایمنی پیش بینی اقداماتی است که در طی آن از خطر آسیب دیدگی جانی و ضرر و زیان مادی پیش گیری می‌شود. در واقع با رعایت اصول ایمنی شرایط یا موقعیتی ایجاد می‌شود که به حذف حادثه یا به حداقل رساندن آثار و عوارض آن منجر می‌گردد. به عبارت دیگر، هرچه میزان حوادث کاهش یابد و آسیب دیدگی جانی و ضرر و زیان مادی ناشی از آن‌ها کمتر شود ایمنی افزایش یافته است. در حال حاضر با پیشرفت‌هایی که در تمامی‌زمینه‌ها در جهان صورت گرفته نقش ایمنی نیز بارزتر گشته است.
ضرورت و اهمیت ایمنی
سوانح و حوادث یکی از مهم‌ترین علل مرگ و میر انسانها و خسارت‌های مادی هنگفت به جامعه است. کمتر روزی است که خبر حادثه ناگواری در یک روزنامه یا رسانه منتشر نشود. بسیاری از این حوادث، جمعیت جوان را، که گروه سنی فعال جامعه محسوب می‌شوند، در بر می‌گیرد. این حوادث به علت سهل انگاری و بی‌مبالاتی و رعایت نکردن اصول ایمنی روی می‌دهند.
بنابراین، رعایت اصول ایمنی به منظور پیشگیری از خطرات و حوادث و جهت حمایت از منابع انسانی و مادی یکی از ضروری‌ترین و با اهمیت‌ترین اقداماتی است که همواره باید مورد توجه قرار گیرد. رعایت اصول ایمنی می‌تواند باعث افزایش طول عمر و کیفیت زندگی افراد شود و سلامت جامعه را ارتقا دهد. از طرفی ناآگاهی و رعایت نکردن اصول ایمنی حوادثی به دنبال دارد که موجب آسیب‌های فراوان و خسارات جبران ناپذیری به انسانها و محیط زیست می‌شود. برای ارتقای ایمنی لازم است مخاطرات و حوادث پیرامون خود را شناسایی کنیم و آن‌ها را تا حد امکان کاهش دهیم (شکل ۱). دست یابی به‌این هدف بدون شناخت مخاطرات و حوادث و کسب دانش و مهارت لازم در مورد نحوه پیش گیری از آن‌ها امکان‌پذیر نیست.
شکل ۱- نمونه‌ای از ارتقای ایمنی
تعریف مخاطره و حادثه
مخاطره وضعیت و حالتی است که می‌تواند به آسیب دیدگی جانی و ضرر و زیان مادی منجر شود. در محیط زندگی ما مخاطرات فراوانی وجود دارد که بی‌توجهی به آن‌ها به حوادث ناگوار می انجامد.
حادثه، وقوع یا رویداد یک مخاطره است که به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد و به‌ایجاد آسیب منجر می‌شود و پیشرفت یا روند کارها را مختل می‌سازد و همواره بر اثر عمل یا شرایط غیرایمن یا ترکیبی از این دو نوع به وقوع می‌پیوندد (شکل ۲).
حادثه سه ویژگی اصلی دارد:
– ناگهانی بودن؛
– ناخواسته بودن؛
– خسارت بار بودن.
شکل ۲- انواع حادثه
انواع حادثه
حوادث به طور کلی به سه گروه زیر تقسیم می‌شوند:
– حوادث غیرعمدی که شامل حوادث خانگی، ترافیکی و محیط کارند، مانند تصادف با وسایل نقلیه، سقوط از بلندی، سوختگی، غرق شدگی، خفگی، مسمومیت، برق گرفتگی و …
– حوادث عمدی مانند خودکشی، دیگرکشی، آزار، خشونت و …
– حوادث یا بلایای طبیعی، مانند سیل، زلزله، آتش فشان، طوفان، بهمن و…
هرچه احتمال رخ دادن یک حادثه و شدت آن یعنی درجه مورد انتظار آسیب دیدگی که ممکن است اتفاق بیفتد بیشتر باشد خطر آن حادثه بالاتر است و لازم است مورد توجه بیشتر قرار گیرد. در محیط اطراف ما خطرات متعدد و مختلفی وجود دارد، که بسته به نوع خطر، روش مواجهه با آن نیز متفاوت است.
روش‌های مواجهه با خطرات ناشی از حوادث
با توجه به آن که خطرات از نظر احتمال، شدت و قابلیت شناسایی و پیش گیری متفاوت اند، نحوه مواجهه با آن‌ها نیز ممکن است متفاوت باشد. به طور کلی در مواجهه با خطرات می‌توان به روش‌هایی که در صفحه بعد آمده است عمل کرد:
– اجتناب از خطر: زمانی که در انجام فعالیتی نمی‌توان خطر را کاهش داد، بهتر است با پرهیز از آن فعالیت از خطر اجتناب شود. مثلا رانندگی با موتورسیکلت در جاده یخ زده خطر بالای تصادف و آسیب دیدگی را به دنبال دارد و باید از آن پرهیز شود.
– به حداقل رساندن یا کاهش اثرات منفی خطر: اگر احتمال رخ دادن یک رویداد ناگوار بالا نباشد می‌توان فعالیت را به اجرا در آورد، اما باید تا حد امکان خطر را کاهش داد. مثلا هنگام رانندگی با موتور سیکلت از کلاه‌ایمنی استفاده نمود یا برای جلوگیری از دزدی وسایل نقلیه، آن‌ها را به قفل مطمئن مجهز کرد.
– حفاظت در مقابل خطرات احتمالی: در بسیاری از فعالیت‌ها با وجود رعایت شدن اصول ایمنی هم چنان احتمال خطر وجود دارد. در چنین مواردی می‌توان با استفاده از سازمانهای بیمه گر، ضررهای مالی ناشی از خطر را کاهش داد.
راه‌های پیش گیری از حوادث
راه‌های پیش گیری از حوادث به طور کلی عبارت اند از:
– شناسایی عوامل خطرزا؛
– آگاه کردن افراد از خطر؛
– آموزش دستورالعمل؛
– به کار بردن دستورالعمل‌های خاص در مواجهه با خطر؛
– مجهز شدن به وسایل ایمنی در هنگام روبه رو شدن با خطر؛
– از بین بردن عامل خطرزا.
فعالیت
در خانه به دقت اطراف خود را نگاه کنید. وسایل و ابزارهایی را که موجب حوادث خطرناک می‌شوند فهرست نمایید و راه‌های پیشگیری از خطرهای هر یک را بنویسید و با سایر هنرجویان تبادل نظر کنید.
سؤالات تئوری
١- ایمنی را تعریف کنید.
۲- ضرورت و اهمیت ایمنی را شرح دهید.
٣- حادثه را تعریف کنید.
۴- انواع حادثه را نام ببرید.
۵- مهم‌ترین ویژگی حادثه کدام است؟
الف) عمدی بودن
ب) غیر عمدی بودن
ج) ناگهانی بودن
د) طبیعی بودن
۶- حادثه، واقعه برنامه‌ریزی نشده‌ای است که می‌تواند به آسیب منجر شود. صحیح….. غلط……
۷- روش‌های مواجهه با خطرات ناشی از حوادث را توضیح دهید.
۸- راه‌های پیش گیری از حوادث را نام ببرید.
۹- رعایت اصول…….. می‌تواند سطح سلامت جامعه را ارتقا دهد.
» فایل word «ایمنی و حادثه»
» فایل pdf «ایمنی و حادثه»
