آترواسکلروز چه زمانی شروع می شود
اکثر مردم تا زمانی که به میانسالی برسند، عوارض تهدید کننده زندگی ناشی از تصلب شرایین (atherosclerosis) – سخت شدن شریان ها (hardening of the arteries) – را تجربه نمیکنند. با این حال، مراحل اولیه در واقع می تواند در دوران کودکی شروع شود.
این بیماری پیشرونده است و با گذشت زمان بدتر میشود. با گذشت زمان، پلاکهایی که از سلولهای چربی (کلسترول)، کلسیم و سایر مواد زائد ساخته شدهاند، در یک سرخرگ اصلی ایجاد میشوند. شریان بیشتر و بیشتر باریک میشود، به این معنی که خون قادر به رسیدن به مناطقی نیست که باید به آن برسد.
همچنین خطر بیشتری وجود دارد که اگر لخته خون از ناحیه دیگری در بدن جدا شود، می تواند در شریان باریک گیر کند و جریان خون را به طور کامل قطع کند و باعث حمله قلبی (heart attack) یا سکته (stroke) شود.
چه چیزی باعث آن میشود؟
آترواسکلروز یک بیماری پیچیده است که معمولاً در اوایل زندگی شروع میشود و با افزایش سن پیشرفت می کند. مطالعات نشان دادهاند که کودکان ۱۰ تا ۱۴ ساله می توانند مراحل اولیه آترواسکلروز را نشان دهند.
برای برخی افراد، این بیماری در دهه ۲۰ و ۳۰ سالگی به سرعت پیشرفت می کند، در حالی که برخی دیگر ممکن است تا دهه ۵۰ یا ۶۰ زندگی خود مشکلی نداشته باشند.
محققان دقیقاً مطمئن نیستند که چگونه یا چرا شروع می شود. اعتقاد بر این است که پس از آسیب دیدن دیواره دیواره، پلاک در شریان ها شروع به ایجاد می کند. شایع ترین عوامل ایجاد کننده این آسیب کلسترول بالا، فشار خون بالا و کشیدن سیگار است.
خطرات چیست؟
شریانهای شما خون اکسیژندار را به اندامهای حیاتی مانند قلب، مغز و کلیهها میرسانند. اگر مسیر مسدود شود، این قسمتهای بدن شما نمیتوانند آنطور که باید عمل کنند. اینکه بدن شما چگونه تحت تاثیر قرار می گیرد بستگی به این دارد که کدام شریان مسدود شده است.
بیماری های مرتبط با تصلب شرایین عبارتند از:
- بیماری قلبی. هنگامی که پلاک در شریانهای کرونر (رگهای بزرگی که خون را به قلب شما میرسانند) ایجاد میشود، در معرض خطر حمله قلبی قرار دارید.
- بیماری شریان کاروتید. هنگامی که پلاک در رگ های بزرگ دو طرف گردن شما (شریان های کاروتید) که خون را به مغز شما حمل می کنند، ایجاد می شود، در معرض خطر سکته مغزی قرار دارید.
- بیماری شریان محیطی. هنگامی که پلاک در شریانهای بزرگی که خون را به بازوها و پاهای شما میرسانند، ایجاد میشود، میتواند باعث درد و بیحسی شده و منجر به عفونتهای جدی شود.
- بیماری کلیه. هنگامی که پلاک در شریان های بزرگی که خون را به کلیه های شما می رسانند، ایجاد می شود، کلیه های شما نمی توانند به درستی کار کنند. هنگامی که آنها به درستی عمل نمی کنند، نمی توانند مواد زائد را از بدن شما خارج کنند که منجر به عوارض جدی می شود.
چگونه تست میگیرید؟
اگر علائمی مانند نبض ضعیف در نزدیکی یک شریان اصلی، کاهش فشار خون در نزدیکی بازو یا پا، یا علائم آنوریسم دارید، ممکن است پزشک در طول یک معاینه فیزیکی منظم متوجه آنها شود. نتایج آزمایش خون می تواند به پزشک بگوید که آیا کلسترول بالا دارید یا خیر.
سایر آزمایشات مرتبط تر عبارتند از:
- تست های تصویربرداری. سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT) یا آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) به پزشکان اجازه میدهد تا داخل رگها را ببینند و شدت انسداد را بگویند.
- شاخص مچ پا-بازویی. فشار خون در مچ پا با بازوی شما مقایسه می شود. اگر تفاوت غیرعادی وجود داشته باشد، می تواند به بیماری شریان محیطی اشاره کند.
- تست استرس. پزشکان میتوانند هنگام انجام فعالیتهای بدنی، مانند دوچرخهسواری ثابت یا راه رفتن سریع روی تردمیل، قلب و تنفس شما را کنترل کنند. از آنجایی که ورزش باعث می شود قلب شما سخت تر کار کند، می تواند به پزشکان در کشف مشکل کمک کند.
آیا میتوان آن را درمان کرد؟
اگر آترواسکلروز فراتر از آنچه تغییرات سبک زندگی می تواند کاهش یابد پیشرفت کرده است، داروها و درمان های جراحی در دسترس هستند. اینها برای جلوگیری از بدتر شدن بیماری و افزایش راحتی شما طراحی شده اند، به خصوص اگر به عنوان علامت درد قفسه سینه یا پا دارید.
داروها معمولاً شامل داروهایی برای درمان فشار خون و کلسترول بالا هستند. چند نمونه عبارتند از:
- استاتین ها
- مسدود کننده های بتا
- مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE).
- ضد پلاکت ها
- مسدود کننده های کانال کلسیم
جراحی درمان تهاجمی تری در نظر گرفته می شود و در صورتی انجام می شود که انسداد تهدید کننده زندگی باشد. جراح ممکن است وارد شود و پلاک را از شریان جدا کند یا جریان خون را در اطراف شریان مسدود شده تغییر مسیر دهد.
چه تغییراتی در سبک زندگی میتواند کمک کند؟
تغییرات رژیم غذایی سالم، ترک سیگار و ورزش می توانند سلاح های قدرتمندی در برابر فشار خون بالا و کلسترول بالا، دو عامل اصلی تصلب شرایین باشند.
ورزش
فعالیت بدنی به کاهش وزن، حفظ فشار خون طبیعی و افزایش سطح «کلسترول خوب» (HDL) کمک میکند. ۳۰ تا ۶۰ دقیقه در روز تمرینات هوازی متوسط را هدف قرار دهید.
رژیم غذایی
- وزن خود را حفظ کنید. با خوردن فیبر بیشتر وزن خود را حفظ کنید. می توانید تا حدی با جایگزینی نان سفید و پاستا با غذاهایی که از غلات کامل تهیه شده اند به این هدف دست یابید.
- مقدار زیادی میوه و سبزیجات و همچنین چربی های سالم مصرف کنید. روغن زیتون، آووکادو و آجیل همگی دارای چربی هایی هستند که کلسترول بد (LDL) شما را افزایش نمی دهند.
- مصرف کلسترول خود را با کاهش مقدار غذاهای پرکلسترول مانند پنیر، شیر کامل و تخم مرغ محدود کنید. همچنین از مصرف چربی های ترانس پرهیز کنید و چربی های اشباع شده (بیشتر در غذاهای فرآوری شده یافت می شود) را محدود کنید، زیرا هر دو باعث می شوند بدن شما کلسترول بیشتری تولید کند.
- مصرف سدیم خود را محدود کنید. زیرا باعث افزایش فشار خون می شود.
- مصرف الکل خود را محدود کنید. نوشیدن منظم الکل می تواند فشار خون شما را افزایش دهد و به افزایش وزن کمک کند (الکل کالری بالایی دارد).
این عادات بهتر است در اوایل زندگی شروع شوند، اما مهم نیست که چند ساله باشید.
منابع
- Atherosclerosis and stroke. (2016).
strokeassociation.org/STROKEORG/LifeAfterStroke/HealthyLivingAfterStroke/UnderstandingRiskyConditions/Atherosclerosis-and-Stroke_UCM_310426_Article.jsp - Atherosclerosis: Arterial disease. (2018).
my.clevelandclinic.org/services/heart/disorders/atherosclerosis/vs_overview - Atherosclerosis (arteriosclerosis). (2016).
nhs.uk/Conditions/Atherosclerosis/Pages/Prevention.aspx - Atherosclerosis: What role does cholesterol play. (2017).
heart.org/HEARTORG/Conditions/Cholesterol/WhyCholesterolMatters/Atherosclerosis_UCM_305564_Article.jsp - High blood cholesterol — What you need to know. (2005).
nhlbi.nih.gov/health-topics/all-publications-and-resources/high-blood-cholesterol-what-you-need-know - Hong YM. (2010). Atherosclerotic cardiovascular disease beginning in childhood.
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2812791/ - Mayo Clinic Staff. (۲۰۱۸). Arteriosclerosis/atherosclerosis.
mayoclinic.org/diseases-conditions/arteriosclerosis-atherosclerosis/basics/definition/con-20026972 - What is atherosclerosis? (n.d.).
nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/atherosclerosis