تُهی‌روده؛ بررسی اجمالی ژِژونوم؛ Jejunum

ژژونوم (jejunum) یکی از سه قسمتی است که روده کوچک را تشکیل می‌دهد. روده کوچک بخشی از دستگاه گوارش است و برای تجزیه و جذب مواد مغذی حیاتی است. از اسفنکتر پیلور معده (pyloric sphincter) تا دریچه ایلئوسکال که روده کوچک را به روده بزرگ متصل می کند، گسترش می یابد.

دو بخش دیگر روده کوچک دوازدهه (duodenum) و ایلئوم (ileum) نامیده می‌شوند. ژژونوم بین دوازدهه و ایلئوم قرار دارد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد عملکرد و آناتومی ژژونوم و همچنین شرایط مختلفی که می تواند بر آن تأثیر بگذارد، ادامه مطلب را بخوانید.

عملکرد ژژنوم

قبل از ورود به ژژنوم، محتویات معده با کمک آنزیم های پانکراس و صفرا تولید شده توسط کبد، از طریق دوازدهه به پایین حرکت می کند.

ژژونوم حدود دو پنجم روده کوچک را تشکیل می دهد. وظیفه اصلی ژژنوم جذب مواد مغذی مهم مانند قندها، اسیدهای چرب و اسیدهای آمینه است.

پریستالسیس، انقباض غیرارادی ماهیچه های صاف که مواد مغذی را از طریق سیستم گوارشی حرکت می دهد، در ژژنوم شدید و سریع است. مواد مغذی جذب شده توسط ژژنوم وارد جریان خون می شوند و سپس می‌توانند در اندام های بدن توزیع شوند.

آناتومی ژژونوم

ژژونوم از ناحیه ای از روده کوچک به نام خم اثنی عشر (duodenojejunal flexure) شروع می شود و به ایلئوم ختم می شود. بر خلاف مرز بین دوازدهه و ژژنوم، هیچ مرز مشخصی بین ژژونوم و ایلئوم وجود ندارد.

ژژونوم به دلیل تعداد زیادی رگ های خونی که آن را تامین می کند، قرمز رنگ به نظر می رسد. مانند ایلئوم، توسط عضوی به نام مزانتر در حفره شکمی حمایت و نگه داشته می شود.

پوشش دیواره ژژنوم دارای ویژگی های اضافی برای کمک به جذب بهینه مواد مغذی است.

چین‌های دایره ای

اینها برجستگی های خاصی در سطح مخاطی روده کوچک هستند که سطح دیواره های روده را افزایش می دهند. آنها همچنین به هدایت و کاهش جریان مواد مغذی از طریق روده کوچک کمک می کنند و امکان جذب موثر را فراهم می کنند.

پرز

پرزها (Villi) در داخل چین‌های دایره‌ای قرار دارند و طول آن ۱ میلی‌متر است. آنها شبیه موهای ریز هستند و به افزایش سطح در دسترس برای جذب مواد مغذی کمک می کنند.

پرزها حاوی رگ‌های خونی کوچکی به نام مویرگ‌ها هستند که به مواد مغذی مانند قندها و اسیدهای آمینه اجازه می‌دهند مستقیماً وارد جریان خون شوند.

میکروویلی

همانطور که از نام آنها مشخص است، میکروویلی ها (microvilli) حتی کوچکتر از پرزها هستند. آنها برآمدگی های مویی ریز روی سطح سلول های موجود در سطح مخاطی روده کوچک هستند. و تعداد زیادی از آنها وجود دارد – تقریباً ۲۰۰ میلیون در هر میلی متر مربع در روده کوچک.

آنزیم های روی سطح میکروویلی ها می توانند به هضم بیشتر قندها و اسیدهای آمینه کمک کنند.

شرایط مربوط به ژژونوم

ژژنوئیلیت

Jejunoileitis التهاب ژژنوم است. اغلب با بیماری کرون همراه است.

علائم احتمالی عبارتند از:

درد شکمی خفیف تا شدید
گرفتگی شکم بعد از غذا
اسهال

افراد مبتلا به ژژنوئیلیت نیز در معرض خطر ابتلا به فیستول هستند که اتصالات غیر طبیعی بین دو قسمت بدن است. این می تواند بر جذب مواد مغذی یا تخلیه محتویات روده به سایر نواحی بدن تأثیر بگذارد.

درمان ژژنوئیلیت بر تسکین التهاب و پیشگیری از عوارضی مانند فیستول متمرکز است. داروهای ضد التهابی مانند کورتیکواستروئیدها یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی ممکن است برای کمک به کاهش التهاب در ژژنوم تجویز شود.

علاوه بر این، درمان هایی مانند داروهای ضد اسهال، استامینوفن (تیلنول) و تغییرات رژیم غذایی ممکن است به کاهش علائم کمک کنند.

بیماری سلیاک

بیماری سلیاک (Celiac disease) معمولاً ژژنوم را تحت تأثیر قرار می دهد. بیماری سلیاک باعث می شود که سیستم ایمنی به گلوتن که جزء بسیاری از غلات مانند گندم، چاودار و جو است، واکنش نشان دهد.

این پاسخ ایمنی به نوبه خود منجر به التهاب ژژنوم می شود که باعث طیف وسیعی از علائم می شود، از جمله:

اسهال
کاهش وزن
کمبودهای تغذیه ای
کم خونی
درماتیت هرپتی فرمیس، نوعی بثورات پوستی خارش دار

درمان بیماری سلیاک شامل حذف تمام گلوتن از رژیم غذایی شما است. مکمل های غذایی مانند آهن، ویتامین D و اسید فولیک نیز می توانند کمک کنند.

دیورتیکولوز ژژنوم

دیورتیکول ها (Diverticula) کیسه های کوچکی هستند که در دیواره دستگاه گوارش تشکیل می شوند. هنگامی که دیورتیکول در ژژنوم تشکیل می شود، به آن دیورتیکولوز ژژنوم می گویند. دیورتیکول های متعددی می توانند ایجاد شوند که اندازه آنها از چند میلی متر تا چند سانتی متر متغیر است.

دیورتیکولوز ژژنوم همیشه علائمی ایجاد نمی کند. اما برخی افراد تجربه می کنند:

درد مکرر شکم
صداهای شکمی
نفخ شکم
اسهال
احساس سیری بعد از خوردن فقط مقدار کمی

اگر هیچ علامتی ایجاد نکند، دیورتیکولوز ژژنوم معمولاً نیازی به درمان ندارد. اما ممکن است برای موارد شدیدتر یا مواردی که شامل سوراخ شدن یا انسداد روده است، جراحی توصیه شود.

آترزی ژژونال

آترزی ژژنال (Jejunal atresia) یک بیماری مادرزادی نادر است که می تواند نوزادان را تحت تاثیر قرار دهد. این شامل عدم وجود تمام یا بخشی از مزانتر است که روده کوچک را به دیواره شکم متصل می کند. این امر باعث می شود ژژونوم به دور شریانی که خون روده را تامین می کند بپیچد و منجر به انسداد روده شود.

علائم آترزی ژژنوم در نوزادان می تواند شامل موارد زیر باشد:

مشکل در تغذیه
تورم شکم
عدم اجابت مزاج
استفراغ صفرا و غذا

در برخی موارد، این بیماری ممکن است قبل از تولد در طی سونوگرافی قبل از تولد تشخیص داده شود . پس از زایمان، تشخیص بیماری بر اساس علائم قابل توجه است.

معمولاً مدت کوتاهی پس از زایمان با جراحی درمان می شود. چشم انداز نوزادانی که برای آترزی ژژنال درمان می شوند، خوب است و میزان بقای کلی به ۹۰ درصد رسیده است.