آترواسکلروز؛ علائم، تشخیص، عوامل خطر، پیشگیری و درمان

بیشتر علائم آترواسکلروز تا زمانی که انسداد رخ ندهد، ظاهر نمی‌شوند. علائم رایج عبارتند از:

• درد قفسه سینه یا آنژین
• درد در پا، بازو و هر جای دیگری که شریان مسدود شده است
• گرفتگی در باسن هنگام راه رفتن
• تنگی نفس
• خستگی
• سردرگمی، که در صورتی رخ می دهد که انسداد بر گردش خون مغز شما تأثیر بگذارد
• از دست دادن عملکرد حرکتی یا حسی در یک طرف بدن، که اگر انسداد بر گردش خون در مغز شما تأثیر بگذارد رخ می‌دهد.
• ضعف عضلانی در پاهای شما به دلیل کمبود گردش خون

همچنین دانستن علائم حمله قلبی و سکته بسیار مهم است. هر دوی اینها می‌تواند ناشی از تصلب شرایین باشد و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

علائم حمله قلبی عبارتند از:

• درد یا ناراحتی قفسه سینه
• درد در شانه‌ها، پشت، گردن، بازوها و فک
• درد شکم
• تنگی نفس
• تعریق
• سبکی سر
• حالت تهوع یا استفراغ
• احساس عذاب قریب الوقوع

علائم سکته مغزی عبارتند از:

• ضعف یا بی حسی در صورت یا اندام ها
• مشکل در صحبت کردن
• مشکل در درک گفتار
• مشکلات بینایی
• از دست دادن تعادل
• سردرد ناگهانی و شدید

حمله قلبی و سکته مغزی هر دو فوریت‌های پزشکی هستند. با ۹۱۱ یا خدمات اورژانس محلی خود تماس بگیرید و در صورت بروز علائم حمله قلبی یا سکته در اسرع وقت به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.

چه چیزی باعث تصلب شرایین می‌شود؟

وقتی پلاک ایجاد می‌شود و شریان‌ها سخت و ملتهب می‌شوند، خون در جریان آن‌ها به بقیه بدن دچار مشکل می‌شود. این کار از دریافت خون اکسیژن دار مورد نیاز اندام ها و بافت های شما برای عملکرد جلوگیری می کند.

موارد زیر دلایل رایج سفت شدن رگ‌ها هستند:

کلسترول بالا

کلسترول (Cholesterol) یک ماده مومی و زرد رنگ است که به طور طبیعی در بدن و همچنین در غذاهای خاصی که می خورید یافت می شود.

اگر سطح کلسترول در خون شما بیش از حد بالا باشد، می تواند شریان‌های شما را مسدود کند. این به پلاک سختی تبدیل می شود که گردش خون به قلب و سایر اندام ها را محدود یا مسدود می کند.

رژیم غذایی

مهم است که یک رژیم غذایی سالم (healthy diet) داشته باشید. انجمن قلب آمریکا (AHA) توصیه می‌کند که از یک الگوی غذایی سالم پیروی کنید که بر موارد زیر تاکید دارد:

• طیف گسترده ای از میوه ها و سبزیجات
• غلات کامل
• لبنیات کم چرب
• مرغ و ماهی بدون پوست
• آجیل و حبوبات
• روغن های گیاهی غیر گرمسیری، مانند روغن زیتون یا آفتابگردان

چند نکته رژیم غذایی دیگر:

• از خوردن غذاها و نوشیدنی های حاوی قند اضافه شده مانند نوشیدنی های شیرین شده با شکر، آب نبات و دسرها خودداری کنید. AHA توصیه می‌کند برای اکثر زنان بیش از ۶ قاشق چایخوری یا ۱۰۰ کالری شکر در روز و برای اکثر مردان بیش از ۹ قاشق چایخوری یا ۱۵۰ کالری در روز نیست.
• از غذاهای پر نمک خودداری کنید. سعی کنید روزانه بیش از ۲۳۰۰ میلی گرم سدیم نداشته باشید. در روز در حالت ایده آل، شما نباید بیش از ۱۵۰۰ میلی گرم در روز مصرف کنید.
• از مصرف غذاهای سرشار از چربی های ناسالم مانند چربی های ترانس خودداری کنید. آنها را با چربی های غیراشباع جایگزین کنید که برای شما بهتر است. اگر نیاز به کاهش کلسترول خون دارید، چربی اشباع شده را به بیش از ۵ تا ۶ درصد از کل کالری کاهش دهید. برای کسی که ۲۰۰۰ کالری در روز مصرف می کند، حدود ۱۳ گرم چربی اشباع شده است.

سالخورده

با افزایش سن، قلب و عروق خونی برای پمپاژ و دریافت خون سخت‌تر کار می‌کنند . شریان‌های شما ممکن است سفت شوند و خاصیت ارتجاعی کمتری داشته باشند و در نتیجه آن‌ها را مستعد تشکیل پلاک کند.

آترواسکلروز چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در صورت داشتن علائم آترواسکلروز، پزشک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. آنها بررسی خواهند کرد:

• نبض ضعیف شده
• آنوریسم یا برآمدگی یا گشاد شدن غیرطبیعی یک شریان به دلیل ضعف دیواره شریان
• بهبود آهسته زخم، که نشان دهنده محدودیت جریان خون است
• وقتی خون از شریان مسدود شده عبور می‌کند، صدایی به‌وجود می‌آید

متخصص قلب ممکن است به صدای قلب شما گوش دهد تا ببیند آیا صدای غیر معمول دارید یا خیر. اگر پزشک شما فکر کند که ممکن است تصلب شرایین داشته باشید، آزمایش های بیشتری را تجویز می کند.

آزمایشات می تواند شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش خون برای بررسی سطح کلسترول
• سونوگرافی داپلر (Doppler ultrasound)، که از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از شریان استفاده می کند که نشان می دهد انسداد وجود دارد یا خیر.
• یک شاخص مچ پا-بازویی، که با مقایسه فشار خون در هر اندام به دنبال انسداد در بازوها یا پاهای شماست.
• آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی یا آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری، که تصاویری از شریان های بزرگ بدن شما ایجاد می کند.
• آنژیوگرافی قلب، که نوعی اشعه ایکس قفسه سینه است که پس از تزریق رنگ رادیواکتیو به سرخرگ های قلب شما گرفته می شود.
• الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG)، که فعالیت الکتریکی در قلب شما را اندازه‌گیری می‌کند تا مناطق کاهش جریان خون را جستجو کند.
• تست استرس یا تست تحمل ورزش، که ضربان قلب و فشار خون شما را در حین ورزش روی تردمیل یا دوچرخه ثابت کنترل می کند.

آترواسکلروز چگونه درمان می‌شود؟

درمان شامل تغییر سبک زندگی فعلی شما برای کاهش میزان چربی و کلسترول مصرفی شما است. برای بهبود سلامت قلب و عروق خونی خود می توانید بیشتر ورزش کنید.

پزشک شما ممکن است تغییرات سبک زندگی را به عنوان اولین خط درمان توصیه کند. همچنین ممکن است به درمان های پزشکی اضافی مانند داروها یا جراحی نیاز داشته باشید.

داروها

داروها می توانند به جلوگیری از تشدید آترواسکلروز کمک کنند.

داروهای درمان آترواسکلروز عبارتند از:

• داروهای کاهش دهنده کلسترول، از جمله استاتین‌ها
• مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) که ممکن است فشار خون را کاهش دهند
• بتا بلوکرها که به قلب «استراحت و آرامش می‌دهند».
• داروهای ضد پلاکت مانند آسپرین برای جلوگیری از لخته شدن خون و انسداد عروق شما

آسپرین می تواند به ویژه برای افرادی که سابقه بیماری قلبی عروقی آترواسکلروتیک، از جمله حمله قلبی و سکته مغزی دارند، موثر باشد. یک رژیم آسپرین که با پزشکتان صحبت می‌شود، ممکن است خطر ابتلا به یک رویداد سلامتی دیگر را در صورت ابتلا به تصلب شرایین کاهش دهد.

گروه ویژه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده اخیراً دستورالعمل‌های به روز شده ای را در مورد استفاده از آسپرین برای پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی منتشر کرده است. این دستورالعمل ها ممکن است در بحث با پزشک شما مرتبط باشد.

اگر سابقه بیماری قلبی عروقی آترواسکلروتیک ندارید، فقط در صورتی از آسپرین به عنوان یک داروی پیشگیری کننده استفاده کنید که خطر خونریزی شما کم و خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی آترواسکلروتیک بالا باشد. همیشه ابتدا در مورد رژیم آسپرین با پزشک خود صحبت کنید.

عمل جراحی

اگر علائم به ویژه شدید باشد یا اگر بافت عضلانی یا پوست در معرض خطر باشد، ممکن است جراحی لازم باشد.

جراحی های احتمالی برای درمان آترواسکلروز عبارتند از:

• جراحی بای پس، که شامل استفاده از یک رگ از جای دیگری در بدن یا یک لوله مصنوعی برای منحرف کردن خون در اطراف شریان مسدود شده یا تنگ شده است.
• درمان ترومبولیتیک، که شامل حل کردن یک لخته خون با تزریق دارو به شریان آسیب دیده شما است.
• آنژیوپلاستی و مداخله عروق کرونر از راه پوست، که شامل استفاده از کاتتر و بالون برای انبساط شریان است، گاهی اوقات قرار دادن استنت برای باز نگه داشتن شریان
• آترکتومی، که شامل برداشتن پلاک از شریان‌ها با استفاده از یک کاتتر با یک تیغه تیز در یک انتهای آن است.
• اندارترکتومی، که شامل برداشتن رسوبات چربی از شریان شما با جراحی است

چه کسانی در معرض خطر تصلب شرایین هستند؟

عوامل زیادی شما را در معرض خطر تصلب شرایین قرار می دهند. برخی از عوامل خطر را می توان اصلاح کرد، در حالی که برخی دیگر نمی توانند.

سابقه خانوادگی

اگر آترواسکلروز در خانواده شما وجود دارد، ممکن است در معرض خطر سخت شدن شریان ها باشید. شما می توانید این بیماری و همچنین سایر مشکلات مربوط به قلب را به ارث ببرید.

عدم ورزش

ورزش منظم برای قلب شما مفید است. ماهیچه قلب شما را قوی نگه می‌دارد و جریان اکسیژن و خون را در سراسر بدن شما تشویق می کند.

فقدان ورزش خطر ابتلا به بسیاری از شرایط پزشکی از جمله بیماری قلبی را افزایش می دهد. 

فشار خون بالا

فشار خون بالا می تواند به رگ های خونی شما آسیب برساند و آنها را در برخی مناطق ضعیف کند. کلسترول و سایر مواد موجود در خون ممکن است به مرور زمان انعطاف پذیری شریان های شما را کاهش دهند.

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن محصولات تنباکو می تواند به عروق خونی و قلب شما آسیب برساند.

دیابت

افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض ابتلا به بیماری عروق کرونر هستند.

چه عوارضی با تصلب شرایین همراه است؟

آترواسکلروز می تواند باعث شود:

• نارسایی قلبی
• حمله قلبی
• ریتم غیر طبیعی قلب
• سکته

همچنین منجر به بیماری های زیر می شود:

بیماری عروق کرونر (CAD)

شریان های کرونر رگ های خونی هستند که بافت ماهیچه ای قلب شما را با اکسیژن و خون تامین می کنند. CAD زمانی رخ می دهد که عروق کرونر سخت می شوند.

بیماری شریان کاروتید

شریان‌های کاروتید در گردن شما یافت می شوند و خون را به مغز شما می‌رسانند. 

این شریان‌ها ممکن است در صورت ایجاد پلاک در دیواره آنها آسیب ببینند. فقدان گردش خون ممکن است میزان رسیدن خون و اکسیژن به بافت و سلول های مغز را کاهش دهد.

بیماری شریان محیطی

پاها، بازوها و پایین تنه شما برای تامین خون و اکسیژن به بافت‌هایشان به شریان‌های شما وابسته هستند. شریان‌های سفت شده می توانند باعث اختلال در گردش خون در این نواحی از بدن شوند.

بیماری کلیوی

شریان‌های کلیوی خون را به کلیه‌های شما می رسانند. کلیه ها مواد زائد و آب اضافی خون شما را فیلتر می کنند.

آترواسکلروز این عروق ممکن است منجر به نارسایی کلیه شود. 

کدام تغییرات سبک زندگی به درمان و پیشگیری از تصلب شرایین کمک می‌کند؟

تغییرات سبک زندگی می تواند به پیشگیری و همچنین درمان آترواسکلروز کمک کند، به ویژه برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲.

تغییرات مفید در سبک زندگی عبارتند از:

• خوردن یک رژیم غذایی سالم که دارای چربی های اشباع شده و کلسترول کم است
• اجتناب از غذاهای چرب
• به جای گوشت قرمز دو بار در هفته ماهی را به رژیم غذایی خود اضافه کنید
• هر هفته حداقل ۷۵ دقیقه ورزش شدید یا ۱۵۰ دقیقه ورزش متوسط ​​داشته باشید
• اگر سیگاری هستید سیگار را ترک کنید
• حفظ وزن متوسط ​​و سالم برای شما
• مدیریت استرس
• درمان شرایط مرتبط با آترواسکلروز، مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا، آپنه خواب، چاقی و دیابت

نکته و ایده

ممکن است با درمان بهبودی در سلامت خود مشاهده کنید، اما این ممکن است زمان ببرد. موفقیت درمان شما به موارد زیر بستگی دارد:

• شدت وضعیت شما
• چقدر سریع درمان شد
• آیا سایر اندام ها تحت تأثیر قرار گرفته اند یا خیر

سخت شدن رگ ها قابل برگشت نیست. با این حال، درمان علت زمینه‌ای و ایجاد تغییرات در سبک زندگی سالم و رژیم غذایی می‌تواند به کند کردن روند یا جلوگیری از بدتر شدن آن کمک کند.

برای ایجاد تغییرات مناسب در شیوه زندگی، با پزشک خود همکاری نزدیک داشته باشید. آنها به شما کمک می کنند تا داروهای مناسب را برای کنترل وضعیت خود و جلوگیری از عوارض پیدا کنید.