بلوغ زودرس در پسران و دختران؛ علائم، عوارض و تشخیص

بلوغ زودرس (Precocious puberty) یا early onset puberty به این معنی است که یک پسر یا دختر خیلی زود شروع به بلوغ جنسی کرده است. به طور کلی، به دخترانی اطلاق می شود که قبل از ۸ سالگی شروع به ایجاد ویژگی‌های جنسی می‌کنند و پسرانی که این روند را قبل از ۹ سالگی شروع می کنند.

بلوغ زودرس نادر است. از هر ۵۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ کودک ۱ نفر را مبتلا می‌کند.

در ادامه بخوانید تا یاد بگیرید که چگونه این وضعیت را شناسایی کنید و اگر مشکوک هستید که کودکتان بلوغ زودرس را تجربه می کند، چه کاری باید انجام دهید.

علائم چیست؟

برای پسران و دختران، بلوغ زودرس منجر به رشد غیرعادی زودرس استخوان ها و ماهیچه ها می شود. بدن تغییراتی را آغاز می کند که معمولاً برای اولین بار زمانی که کودک به سنین نوجوانی خود نزدیک می شود، ایجاد می شود.

علائم بلوغ زودرس در پسران و دختران عبارتند از:

جهش رشد سریع
رشد موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل
آکنه
بوی بدن بزرگسالان

علائم در دختران

برای دختران، سایر علائم بلوغ زودرس عبارتند از:

شروع قاعدگی
رشد سینه

علائم در پسران

برای پسران، سایر علائم بلوغ زودرس عبارتند از:

بزرگ شدن بیضه و آلت تناسلی
رشد موهای صورت
نعوظ و انزال خود به خود
صدای عمیق تر

انواع بلوغ زودرس کدامند؟

دو نوع اصلی این بیماری وجود دارد: بلوغ زودرس مرکزی و بلوغ زودرس محیطی.

علل آنها متفاوت است، اما تغییراتی که در بدن ایجاد می کنند مشابه هستند.

بلوغ زودرس مرکزی

بلوغ زودرس مرکزی (CPP) زمانی اتفاق می افتد که مغز در سنین جوانی غیرطبیعی گنادوتروپین ترشح می کند.

گنادوتروپین ها هورمون هایی هستند که توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شوند. آنها به غدد جنسی، واقع در تخمدان های دختران و بیضه های پسر، سیگنال می دهند تا هورمون های جنسی مسئول تغییرات فیزیکی مرتبط با بلوغ را تولید کنند.

اغلب مشخص نیست که چه چیزی باعث بلوغ زودرس مرکزی می شود. اکثر کودکان مبتلا به این بیماری هیچ مشکل پزشکی جدی یا نگرانی های زمینه ای سلامتی ندارند که می تواند شروع زودرس بلوغ شود.

اما در برخی موارد، بلوغ زودرس مرکزی ممکن است با:

تومور مغزی یا ستون فقرات
آسیب به مغز یا نخاع
تجمع مایع در مغز در بدو تولد
کم کاری تیروئید، غده تیروئید کم کار

بلوغ زودرس محیطی

بلوغ زودرس محیطی (PPP) کمتر از CPP است. برخلاف CPP، PPP با آزادسازی زودرس گنادوتروپین ها توسط غده هیپوفیز تحریک نمی شود.

در عوض، از تولید اولیه هورمون‌های آندروژن و استروژن در سایر قسمت‌های بدن ناشی می‌شود. به همین دلیل است که گاهی اوقات بلوغ زودرس مستقل از گنادوتروپین (GIPP) نامیده می شود.

تولید اولیه آندروژن و استروژن ممکن است به دلیل مشکلات زیربنایی ایجاد شود:

بیضه ها
تخمدان ها
غدد فوق کلیوی
غده هیپوفیز

برخی از علل احتمالی عبارتند از:

تومورها در غده هیپوفیز یا آدرنال
کیست تخمدان در دختران
تومورهای بیضه در پسران
سندرم مک‌کون آلبرایت، یک اختلال ژنتیکی غیرمعمول که می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در تولید هورمون، رنگ پوست و سلامت استخوان شود.

سایر اشکال بلوغ زودرس

دو نوع کمتر جدی از بلوغ زودرس نیز می تواند ایجاد شود.

یکی از آنها به نام تلارش زودرس است که باعث رشد خفیف سینه در دختران می شود. رشد محدود است و در نهایت می تواند تا زمانی که بلوغ طبیعی رخ دهد ناپدید شود.

شکل دیگر بلوغ زودرس آدرنارک زودرس است. زمانی اتفاق می‌افتد که غدد فوق کلیوی در سنین پایین آندروژن ترشح می‌کنند. نتیجه این است که مقدار کمی موهای ناحیه تناسلی و شروع بوی بد بدن بزرگسالان است. با این حال، هیچ ویژگی دیگری از بلوغ تا محدوده سنی مورد انتظار برای بلوغ ایجاد نمی شود.

درمان این دو نوع بلوغ زودرس ضروری نیست.

چه کسانی در معرض افزایش خطر بلوغ زودرس هستند؟

بلوغ زودرس دختران را با نرخ بسیار بالاتری نسبت به پسران تحت تاثیر قرار می دهد. کودکان آفریقایی-آمریکایی نیز با خطر بیشتری از این بیماری نادر روبرو هستند.

اگر سابقه خانوادگی این بیماری وجود داشته باشد، ممکن است فرزند شما در معرض خطر بلوغ زودرس باشد.

محققان در حال یادگیری بیشتر در مورد عوامل خطر ژنتیکی هستند، مانند جهش ژن کیسپپتین (KISS1) و گیرنده آن (KISS1R). ژنی که از طرف پدر منتقل می شود، MKRN3 نیز ممکن است در شروع زودرس بلوغ نقش داشته باشد.

سایر عوامل خطر برای بلوغ زودرس عبارتند از:

چاقی
مصرف یا قرار گرفتن در معرض محصولات حاوی تستوسترون یا استروژن، مانند قرص های ضد بارداری، یا کرم ها و پمادهای هورمونی
پرتو درمانی مغز یا نخاع برای تومورها، لوسمی و شرایط مشابه

آیا در بلوغ زودرس عوارضی وجود دارد؟

کودکانی که دچار بلوغ زودرس می شوند معمولاً در ابتدا قد بلندتر از همسالان خود خواهند بود. با این حال، از آنجایی که صفحات رشد آنها در سنین پایین تر بسته می شود، اغلب در بزرگسالی کوتاه تر از حد متوسط خواهند بود.

کودکان همچنین ممکن است خودآگاه شوند و نسبت به تغییراتی که تجربه می کنند احساس ناراحتی کنند. عوارضی مانند اعتماد به نفس پایین، افسردگی و سوء مصرف مواد ممکن است بعداً رخ دهد.

مشاوره ممکن است مفید باشد.

چه زمانی باید به دنبال کمک بود

در اولین نشانه های بلوغ در یک کودک کمتر از ۸ یا ۹ سال با پزشک اطفال خود مشورت کنید. حتی اگر مطمئن نیستید که آنچه می بینید نشانه بلوغ است، کودک خود را برای ارزیابی نزد پزشک ببرید.

بلوغ زودرس چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک اطفال شما سابقه پزشکی و سابقه پزشکی خانوادگی فرزند شما را بررسی می کند. معاینه فیزیکی نیز ضروری خواهد بود.

پزشک شما همچنین ممکن است برای کمک به تعیین «سن» استخوان‌های فرزندتان عکس‌برداری با اشعه ایکس را توصیه کند. نشانه‌هایی مبنی بر اینکه استخوان‌ها سریع‌تر از حد طبیعی رشد می‌کنند می‌تواند به تأیید یا رد تشخیص کمک کند.

آزمایش تحریک هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (Gn-RH) و آزمایش خون برای بررسی سطوح هورمون های دیگر، مانند تستوسترون در پسران و پروژسترون در دختران، می تواند به تایید تشخیص بلوغ زودرس کمک کند.

در کودکان مبتلا به بلوغ زودرس مرکزی، Gn-RH باعث افزایش سایر سطوح هورمونی می شود. سطح هورمون در کودکان مبتلا به بلوغ زودرس محیطی یکسان باقی می ماند.

یک اسکن بدون درد و غیر تهاجمی تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) نیز ممکن است به آشکار شدن مشکلات غده هیپوفیز کمک کند.

چه درمان‌هایی در دسترس هستند؟

اگر بلوغ زودرس کودک شما خفیف باشد یا به کندی پیشرفت کند، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد. همچنین در صورتی که این بیماری نزدیک به سن بلوغ ایجاد شود، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند.

در غیر این صورت، درمان بستگی به نوع بلوغ زودرس دارد که کودک شما را تحت تاثیر قرار می دهد.

بلوغ زودرس مرکزی

هدف از درمان CPP توقف تولید هورمون لوتئینیزه کننده (LH) و هورمون محرک فولیکول (FSH) توسط غده هیپوفیز است.

دارویی به نام آگونیست GnRH می تواند به مسدود کردن فعالیت غدد جنسی کمک کند. معمولاً به صورت تزریقی هر یک تا سه ماه یا به صورت ایمپلنت که به آرامی دارو را در طول یک سال آزاد می کند، انجام می شود.

علاوه بر کاهش بلوغ، این درمان ممکن است به کودک اجازه دهد تا قد خود را بدون هیچ درمانی افزایش دهد.

پس از ۱۶ ماه یا بیشتر، درمان معمولا متوقف می شود و بلوغ از سر گرفته می شود.

بلوغ زودرس محیطی

از آنجایی که PPP معمولاً از یک علت زمینه‌ای مانند تومور ناشی می‌شود، درمان بیماری زمینه‌ای (مانند برداشتن تومور) ممکن است برای جلوگیری از شروع زودرس بلوغ کافی باشد.

با این حال، ممکن است داروهایی برای توقف تولید زودرس استروژن و تستوسترون نیز تجویز شود.

آیا می‌توانید از بلوغ زودرس پیشگیری کنید؟

بیشتر خطر بلوغ زودرس با جنسیت، نژاد و سابقه خانوادگی و همچنین علل دیگری که تا حد زیادی اجتناب ناپذیر هستند، مرتبط است، بنابراین شما در کارهایی که می توانید برای جلوگیری از این وضعیت انجام دهید محدود هستید.

نگه داشتن وزن کودک در محدوده سالم ممکن است به کاهش خطر بلوغ زودرس و سایر شرایط مرتبط با چاقی و اضافه وزن، مانند دیابت نوع ۲ کمک کند.

همچنین باید از دادن داروهای تجویزی هورمونی، مکمل های غذایی یا سایر محصولاتی که ممکن است حاوی استروژن یا تستوسترون به فرزندتان باشد، خودداری کنید، مگر اینکه پزشک او تجویز یا توصیه کرده باشد.

چگونه با کودک خود در مورد بلوغ زودرس صحبت کنیم؟

کودک شما ممکن است سوالات زیادی در مورد آنچه که در بدن او اتفاق می افتد داشته باشد. همکلاسی ها می توانند چیزهایی بگویند که آزاردهنده است، شاید حتی ناخواسته.

مهم است که برای گوش دادن به نگرانی های فرزندتان وقت بگذارید و با حساسیت، اما صادقانه به سوالات پاسخ دهید.

توضیح دهید که هر فردی در زمان متفاوتی به بلوغ می رسد. بعضی از بچه ها زود شروع می کنند و بعضی بچه ها خیلی دیرتر شروع می کنند. با این حال، تأکید کنید که همه این تغییرات بدن در یک نقطه برای همه اتفاق می افتد.

به خاطر داشته باشید که شروع زودرس بلوغ گاهی اوقات منجر به احساسات جنسی زودرس می شود. کنجکاوی و سردرگمی فرزندتان را در مورد تغییرات ناشی از تولید زودرس هورمون های مربوط به جنسی درک کنید.

اما در مورد رفتارها مرزهای مشخصی تعیین کنید و در مورد ارزش ها، اولویت ها و انتخاب های سالم گفتگوی باز داشته باشید.

با کودک خود تا حد امکان عادی رفتار کنید و به دنبال فرصت هایی برای افزایش عزت نفس باشید. تشویق به شرکت در ورزش، هنر و سایر فعالیت ها، همراه با شناخت موفقیت در کلاس درس، می تواند به اعتماد به نفس کمک کند.

از بردن فرزندتان نزد مشاور برای یادگیری راهبردهای مقابله ای تردید نکنید. کودک شما ممکن است حداقل در ابتدا راحت تر از صحبت کردن درباره برخی مسائل شخصی با یک درمانگر به جای والدینش راحت باشد.

یک بیمارستان کودکان که کودکان با بلوغ زودرس را درمان می کند، ممکن است مشاورانی با تجربه در کمک به کودکان مبتلا به این بیماری خاص داشته باشد.