علوم پزشکی

تفاوت دماسنج پزشکی و دماسنج معمولی؛ علت خمیدگی در مسیر مایع درون دماسنج پزشکی

امتیازی که به این مقاله می دهید چند ستاره است؟
[کل: ۱۶ میانگین: ۴.۳]
 

شباهت‌های دماسنج بالینی و آزمایشگاهی

۱. هر دوی آنها یک لوله شیشه ای بلند/باریک دارند (long/narrow glass tube). 

۲. هر دوی آنها حاوی جیوه (mercury) هستند.

۳. هر دوی آنها عموماً دارای مقیاس سلسیوس (the celsius scale) هستند. 

۴. از هر دوی آنها برای اندازه گیری دما (measure temperature) استفاده می شود.

تفاوت‌های دماسنج پزشکی و دماسنج آزمایشگاهی

۱. تفاوت در گستره دما: گستره دمایی دماسنج پزشکی (clinical thermometer) از ۳۵ تا ۴۲ درجه است ولی محدوده دمایی دماسنج معمولی ۱۰- تا ۱۱۰ درجه سانتی گراد است.

۲. تفاوت در دقت اندازه گیری: دقت دماسنج پزشکی ۰/۱ درجه ولی دماسنج معمولی (laboratory thermometer) 1 درجه است.

۳. تفاوت در شکل: دماسنج پزشکی در نزدیک مخزن آن خمیدگی است ولی دماسنج معمولی خمیدگی ندارد.

چرا در مسیر مایع درون دماسنج پزشکی یک خمیدگی ایجاد کرده‌اند: خمیدگی بالای مخزن جیوه سبب می شود که هنگام اندازه گیری دمای بدن بیمار جیوه مایع به مخزن بر نگردد و پزشک فرصت کافی برای خواندن دمای دقیق را داشته باشد. البته قبل از هر بار استفاده دماسنج را به شدت تکان می‌دهند تا جیوه به مخزن باز گردد.

۴. تفاوت در جنس: شیشه دماسنج پزشکی ذره بینی است ولی دماسنج معمولی این چنین نیست.

۵. تفاوت در ابعاد: میله دماسنج پزشکی باریک‌تر از دماسنج معمولی است.

۶. تفاوت در سطح دسترسی: ترمومتر بالینی نسبت به دماسنج آزمایشگاهی در دسترس تر (accessible) است.

۷. تفاوت در خواندن دما: بر خلاف دماسنج بالینی که می‌توان آن را کج کرد (can be tilted) و دما را خواند، دماسنج آزمایشگاهی باید هنگام خواندن دما به صورت عمودی (upright) نگه داشته شود.

۸. دماسنج بالینی برای اندازه گیری دمای بدن (measure body temperature) استفاده می شود در حالی که دماسنج آزمایشگاهی در آزمایشگاه برای اندازه گیری دما استفاده می شود.

دماسنج طبی

دماسنج طبی برای سنجش دمای بدن بیماران به کار می‌رود. معمولاً این دماسنج دارای مخزن جیوه و استوانه شیشه‌ای مدرج است که از ۳۵ تا ۴۲ درجه بندی شده است (در مقیاس سلسیوس). دماسنج در زیر زبان، زیر بغل یا مقعد قرار می‌گیرد. البته سنجش دمای بیمار از پیشانی یا پرده صماخ نیز قابل انجام است. امروزه از دماسنج‌های دیجیتال نیز استفاده می‌شود.

دمای رکتوم نزدیکترین دما به دمای مرکزی بدن است.

انواع دماسنج و ترمومتر پزشکی

دماسنج‌ جیوه‌ای

ابتدا باید با تکان دادن دماسنج، سطح جیوه آن را به کمتر از ۳۷ درجه سانتی گراد رساند. همچنین، ترمومتر باید دست کم ۳ دقیقه زیر بغل باقی مانده و سپس درجه‌ای که برابر سطح جیوه قرار دارد، خوانده شود.
برای این کار باید ترمومتر را در مقابل نور قرار دارد و آن را چرخاند.
در یکی از سه گوشه یا زاویه آن ستون باریک نقره ای رنگی دیده می شود که همان جیوه داخل دماسنج است.
 جیوه فلزی بسیار سمی است. لذا ترمومتر جیوه ای را باید از دسترس کودکان دور نگاه داشت و اگر شکست، نباید بدون دستکش به جمع آوری آن اقدام کرد. همچنین چون جیوه سریع تبخیر می شود، باید از استنشاق بخار جیوه پیشگیری کرد و دستمال نمناکی را جلوی بینی و دهان بست و محیط را تهویه نمود. به دلایل مذکور امروزه این نوع ترمومتر کمتر استفاده می شود.

دماسنج‌ دیجیتالی

این‌ دماسنج‌ را می‌توان‌ به ‌صورت‌ دهانی (ترجیحا از سن ۴ تا ۵ سالگی به بالا) یا زیربغلی یا مقعدی‌ برای‌ اندازه‌گیری‌ دمای بدن استفاده نمود که باید نوع مورد نظر را خریداری کرد (روی دماسنج یا جعبه آن ذکر شده که برای کدام روش مناسب است).
ابتدا عدد نمایشگر دماسنج‌ دیجیتال را طبق توضیحات دفترچه راهنما صفر کرده و نوک حسگر دمای آن را در موضع مورد نظر گذاشته و پس از شنیدن صدای‌ بیب، درجه صفحه نمایش آن خوانده می شود.
ترمومتر دیجیتال ممکن است در اثر ضربه، گرما یا نور خورشید دچار اختلال شود لذا ضمن دوری از این شرایط، بهتر است به صورت دوره ای روی یک نفر با ترمومتر جیوه ای مقایسه شود.

دماسنج‌ گوشی یا تمپانیک

نوعی ترمومتر دیجیتالی است که نوک آن داخل گوش قرار داده شده و در عرض چند ثانیه صدای بیب پایان کار را اعلام و درجه حرارت صفحه نمایش خوانده می شود. این دماسنج برای شیرخواران بخصوص کوچکتر از ۳ ماه به دلیل کوچک بودن مجرای گوش دقیق نیست.

دماسنج غیر لمسی (مادون قرمز) پیشانی

این ترمومتر هم دیجیتالی است. نوک آن را در فاصله ۳-۱ سانتی متری وسط پیشانی نگه داشته و در عرض چند ثانیه، صدای بیب پایان کار را اعلام و درجه حرارت صفحه نمایش خوانده می شود.

تب اثرات مثبتی نیز دارد، هم زنگ خطری برای عفونت یا التهاب موجود در بدن بوده و هم در تحریک سیستم ایمنی و جلوگیری از رشد و تکثیر برخی باکتریها موثر است. از طرفی، هرچند، اثرات متابولیکی ناشی از تب در کودکان تا حدی قابل تحمل است؛ اما اگر از حدی بیشتر شود مشکلاتی مثل بی قراری و کم آبی در کودک را به دنبال خواهد داشت.

همچنین، در بعضی از موارد مثل بیماری‌های قلبی، ریوی، متابولیک و غددی و بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی، عوارض ناشی از تب ممکن است باعث وخامت حال بیمار شود. به علاوه تب در ۲ تا ۴ درصد کودکان ۶ ماهه تا ۵ ساله، باعث تشنج می‌گردد. لذا تب را به محض شروع (افزایش درجه حرارت بیش از حداکثر طبیعی ذکر شده در بالا)، در کودکان با عوامل خطر مذکور باید کنترل کرد، هر چند در سایر کودکان، کنترل تب از درجه مقعدی ۳۹ درجه سانتی گراد (تقریبا معادل درجه حرارت زیر بغلی ۳۸ درجه سانتی گراد) یا زمانی که کودک احساس ناراحتی نماید، توصیه می‌شود.


آیا این مقاله برای شما مفید بود؟
بله
تقریبا
خیر
منبع
healthline.com

داریوش طاهری

اولیــــــن نیستیــم ولی امیـــــد اســــت بهتـــرین باشیـــــم...!

‫۳۹ دیدگاه ها

  1. چه جالب من همیشه فکر میکردم دماسنج های طبی فقط برای زیر زبونه و علت اینکه چرا تکونشون میدن رو نمیدونستم مطالب عالی و گیرا👌

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا