فانتوسمی: توهم بویایی: بوی خیالی؛ علل، علائم، تشخیص و درمان

فانتوسمی چیست؟

فانتوسمی (Phantosmia) وضعیتی است که باعث می‌شود بوهایی را حس کنید که در واقع وجود ندارند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، گاهی اوقات توهم بویایی (olfactory hallucination) نامیده می‌شود.

انواع بوهایی که افراد استشمام می‌کنند از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی ممکن است بوی را فقط در یک سوراخ بینی متوجه شوند، در حالی که برخی دیگر آن را در هر دو وجود دارند. بو ممکن است بیاید و برود، یا ممکن است ثابت باشد.

به خواندن ادامه دهید تا بیشتر در مورد علل فانتوسمی و نحوه درمان آن بدانید.

بوهای رایج

در حالی که افراد مبتلا به فانتوسمی می‌توانند طیف وسیعی از بوها را متوجه شوند، چند بو وجود دارد که به نظر می رسد رایج‌ترین آنها باشد. این شامل:

• دود سیگار
• سوزاندن لاستیک
• مواد شیمیایی مانند آمونیاک
• چیزی خراب یا فاسد

در حالی که شایع‌ترین بوهای مرتبط با فانتوسمی نامطلوب هستند، برخی از افراد بوی شیرین یا خوشبو را گزارش می‌دهند.

علل شایع

در حالی که علائم فانتوسمی می تواند نگران کننده باشد، اما معمولاً به دلیل مشکل در دهان یا بینی است نه مغز. در واقع، ۵۲ تا ۷۲ درصد از شرایطی که بر حس بویایی شما تأثیر می گذارد، مربوط به مشکل سینوس است.

علل مرتبط با بینی عبارتند از:

• سرماخوردگی های معمولی
• آلرژی
• عفونت های سینوسی
• تحریک ناشی از سیگار کشیدن یا کیفیت پایین هوا
• پولیپ بینی

سایر علل شایع فانتوسمی عبارتند از:

• عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی
• مشکلات دندانی
• میگرن
• قرار گرفتن در معرض نوروتوکسین ها (مواد سمی برای سیستم عصبی مانند سرب یا جیوه)
• پرتودرمانی برای سرطان گلو یا مغز

علل کمتر رایج

علل کمتر شایع فانتوسمی وجود دارد. از آنجایی که این موارد معمولاً شامل اختلالات عصبی و سایر شرایطی است که نیاز به درمان فوری دارند، اگر فکر می‌کنید ممکن است هر یک از موارد زیر را داشته باشید، مهم است که در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید:

• آسیب سر
• سکته
• تومور مغزی
• نوروبلاستوما
• بیماری پارکینسون
• صرع
• بیماری آلزایمر

ممکن است که چیز دیگری باشد؟

در برخی موارد، بوهایی که از منابع غیرمعمول ناشی می‌شوند می‌توانند باعث شوند که به نظر برسد فانتوسمی دارید. اینها شامل بوهای ناشی از:

• دریچه های هوای کثیف در خانه یا محل کار شما
• مایع لباسشویی جدید
• ملافه جدید مخصوصا تشک نو
• لوازم آرایشی جدید، شستشوی بدن، شامپو، یا سایر محصولات مراقبت شخصی

هنگامی که بوی غیر معمولی را استشمام می کنید، سعی کنید هر طرحی را یادداشت کنید. به عنوان مثال، اگر فقط هنگام بیدار شدن در نیمه شب متوجه آن شدید، ممکن است از تشک شما بیاید. نگه داشتن گزارش همچنین می تواند به شما کمک کند علائم خود را به پزشک خود توضیح دهید.

چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص فانتوسمی معمولاً شامل کشف علت زمینه ای است. پزشک شما احتمالاً با یک معاینه فیزیکی که بر روی بینی، گوش ها، سر و گردن شما تمرکز دارد، شروع می کند. از شما در مورد انواع بوهایی که استشمام می کنید، اینکه آیا آنها را در یک یا هر دو سوراخ بینی استشمام می کنید، و مدت زمانی که بوها تمایل دارند به اطراف بچسبند، سؤال می شود.

اگر پزشک شما به علتی مرتبط با بینی مشکوک باشد، ممکن است آندوسکوپی را انجام دهد که شامل استفاده از دوربین کوچکی به نام آندوسکوپ برای مشاهده بهتر داخل حفره بینی شما می شود.

اگر این معاینات به دلیل خاصی اشاره نمی کنند، ممکن است برای رد هر گونه بیماری عصبی مانند بیماری پارکینسون نیاز به اسکن MRI یا سی تی اسکن داشته باشید. پزشک شما همچنین ممکن است یک نوار مغزی برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی در مغز شما پیشنهاد کند.

چگونه درمان می‌شود؟

فانتوسمی ناشی از سرماخوردگی، عفونت سینوسی یا عفونت تنفسی پس از برطرف شدن بیماری باید خود به خود از بین برود.

درمان علل عصبی فانتوسمی پیچیده‌تر است و بسته به نوع بیماری و محل آن (مثلاً در مورد تومور یا نوروبلاستوما) گزینه‌های زیادی وجود دارد. پزشک به شما کمک می‌کند تا یک برنامه درمانی داشته باشید که برای شرایط و سبک زندگی شما بهترین کار را دارد.

صرف نظر از علت زمینه ای فانتوسمی، چند کار وجود دارد که می توانید برای تسکین انجام دهید. این شامل:

• شستشوی مجرای بینی با محلول نمکی (مثلاً با گلدان نتی)
• استفاده از اسپری اکسی متازولین (۱) برای کاهش احتقان بینی
• با استفاده از یک اسپری بی حس کننده سلول های عصبی بویایی خود را بی حس کنید

زندگی با فانتوسمی

در حالی که فانتوسمی اغلب به دلیل مشکلات سینوسی است، می تواند نشانه ای از یک بیماری عصبی جدی تر نیز باشد. اگر علائم را برای بیش از یک یا دو روز مشاهده کردید، با پزشک خود تماس بگیرید تا علل زمینه‌ای که نیاز به درمان دارند را رد کند. آنها همچنین می توانند راه هایی را برای به حداقل رساندن علائم شما پیشنهاد کنند تا فانتوسمی مانع زندگی روزمره شما نشود.