پاروسمیا: بویایی پریشی؛ علل، علائم، تشخیص و درمان

بیشتر موارد پاروسمی پس از بهبودی از عفونت آشکار می شود. شدت علائم در هر مورد متفاوت است.

اگر مبتلا به پاروسمی هستید، علامت اصلی شما احساس بوی بد مداوم است، به خصوص زمانی که غذا در اطراف است. همچنین ممکن است در تشخیص یا مشاهده برخی بوها در محیط خود مشکل داشته باشید که این امر در نتیجه آسیب به نورون های بویایی است.

رایحه‌هایی که قبلاً برایتان خوشایند بود، اکنون ممکن است طاقت‌فرسا و غیرقابل تحمل شوند. اگر سعی کنید غذایی بخورید که بوی بدی به شما بدهد، ممکن است در حین غذا خوردن احساس تهوع یا بیماری داشته باشید.

علل پاروسمی

پاروسمی معمولاً پس از آسیب‌دیدگی نورون‌های تشخیص‌دهنده بو – که حواس بویایی شما نیز نامیده می‌شود – به دلیل یک ویروس یا سایر بیماری‌ها ایجاد می‌شود. این نورون ها بینی شما را می پوشانند و به مغز شما می گویند که چگونه اطلاعات شیمیایی را که بو را ایجاد می کند تفسیر کند. آسیب به این نورون ها نحوه رسیدن بوها به مغز را تغییر می دهد.

لامپ‌های بویایی زیر قسمت جلویی مغز سیگنال‌هایی از این نورون‌ها دریافت می‌کنند و به مغز شما سیگنالی در مورد عطر می‌دهند: خوشایند، فریبنده، اشتها آور یا بد. این پیازهای بویایی ممکن است آسیب ببینند که می تواند باعث پاروسمی شود.

آسیب سر یا ضربه مغزی

آسیب تروماتیک مغزی (TBI) با آسیب بویایی مرتبط است. در حالی که مدت و شدت آسیب به آسیب بستگی دارد، بررسی ادبیات پزشکی نشان داد که علائم پاروسمی پس از TBI غیر معمول نیست.

TBI همچنین می تواند به از دست دادن حس بویایی ناشی از برش رشته های عصبی بویایی در صفحه کریبریفرم منجر شود. ضربه مغزی همچنین می تواند در اثر آسیب ناشی از تشنج ایجاد شود که منجر به پاروسمی می شود.

عفونت باکتریایی یا ویروسی

یکی از علل علائم پاروسمی، آسیب بویایی ناشی از سرماخوردگی یا ویروس است. عفونت های تنفسی فوقانی می تواند به نورون های بویایی آسیب برساند. این بیشتر در افراد مسن اتفاق می افتد.

در یک مطالعه در سال ۲۰۰۵ روی ۵۶ نفر مبتلا به پاروسمی، کمی بیش از ۴۰ درصد از آنها عفونت دستگاه تنفسی فوقانی داشتند که معتقد بودند با شروع این بیماری مرتبط است (۱). 

سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی

سیستم بویایی شما می تواند آسیب ناشی از کشیدن سیگار را تحمل کند. سموم و مواد شیمیایی موجود در سیگار می توانند به مرور زمان باعث پاروسمی شوند.

به همین دلیل، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی و حجم بالای آلودگی هوا می تواند باعث ایجاد پاروسمی شود.

عوارض جانبی درمان سرطان

پرتودرمانی و شیمی درمانی می تواند باعث پاروسمی شود.

یک بررسی در سال ۲۰۱۶ نشان داد که ۸۶ درصد بیماران سرطان (۲) تغییراتی را در حس بویایی و چشایی خود در حین انجام درمان گزارش کردند. که در یک مطالعه موردی از سال ۲۰۰۶، این عارضه جانبی منجر به کاهش وزن و سوءتغذیه به دلیل بیزاری از غذا در ارتباط با پاروسمی شد.

شرایط عصبی

یکی از اولین علائم بیماری آلزایمر و پارکینسون از دست دادن حس بویایی است. زوال عقل لووی بادی و بیماری هانتینگتون نیز باعث ایجاد مشکل در تشخیص درست بوها می شود.

تومورها

تومورهای روی پیازهای بویایی، در قشر پیشانی و در حفره های سینوسی می‌توانند باعث تغییراتی در حس بویایی شما شوند. به ندرت اتفاق می افتد که تومور باعث پاروسمی شود.

اغلب، افرادی که تومور دارند، فانتوسمی را تجربه می کنند – تشخیص بویی که وجود ندارد به دلیل وجود تومور که باعث تحریک حواس بویایی می شود.

ابتلا به کووید ۱۹

در حالی که COVID-19 با از دست دادن بویایی (آنوسمی) در برخی افراد مرتبط است، همچنین ممکن است پس از ابتلا به عفونت ویروسی، پاروسمی را تجربه کنید. تصور می‌شود که ویروس تغییراتی در سیستم بویایی ایجاد می‌کند، جایی که آسیب مداوم ممکن است بوی شما را پس از بهبودی تغییر دهد.

یک مطالعه در سال ۲۰۲۱ از دو بزرگسال بهبود یافته از COVID-19 چنین تغییراتی را گزارش کردند. ابتدا، یک مرد ۲۸ ساله پس از بهبودی از آنوسمی، که ۸۷ روز پس از بیمار شدن رخ داد، بوی لاستیک سوخته را احساس کرد. یک فرد بالغ دیگر، یک زن ۳۲ ساله، پس از ۷۲ روز بوی پیاز را گزارش کرد.

چنین مواردی به پاروسمی به عنوان یک عارضه احتمالی طولانی مدت COVID-19 اشاره می کند. محققان این مطالعه خاطر نشان کردند که پاروسمی مرتبط با COVID-19 نادر محسوب می شود (۳) و سایر متخصصان پزشکی (۴) اشاره می کنند که پاروسمی پس از COVID-19 نشانه ای است که سیستم بویایی شما ممکن است در حال بهبود باشد.

از آنجایی که اثرات این ویروس کرونا بر روی سیستم بویایی شما هنوز در حال بررسی است، مهم است که بدانید اطلاعاتی در مورد اثرات کوتاه مدت و بلندمدت بر حس بویایی شما هنوز در حال آشکار شدن است.

در عین حال، پاروسمی به عنوان بخشی از بهبودی COVID-19 شما می تواند دشوار باشد، زیرا ممکن است لذت و تمایل شما را به غذاهای خاص تغییر دهد. همچنین ممکن است در مورد آموزش مجدد بویایی با پزشک خود صحبت کنید.

تشخیص پاروسمی

پاروسمی را می توان توسط متخصص گوش و حلق و بینی که به عنوان پزشک گوش و حلق و بینی یا گوش و حلق و بینی نیز شناخته می شود، تشخیص داد. ممکن است پزشک مواد مختلفی را به شما ارائه دهد و از شما بخواهد که رایحه آنها را توصیف کرده و کیفیت آنها را رتبه بندی کنید.

یک آزمایش رایج برای پاروسمی شامل یک کتابچه کوچک از مهره‌های «خراش و بو کردن» است که تحت نظر پزشک به آن پاسخ می‌دهید.

در طول قرار ملاقات، پزشک ممکن است سوالاتی در مورد موارد زیر بپرسد:

• سابقه خانوادگی سرطان و بیماری های عصبی شما
• هر عفونت اخیری که داشته اید
• عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن
• داروهایی که در حال حاضر مصرف می کنید

اگر پزشک شما مشکوک باشد که علت اصلی پاروسمی شما می تواند مربوط به عصبی یا سرطان باشد، ممکن است آزمایشات بیشتری را پیشنهاد کند. این می تواند شامل موارد زیر باشد:

• سی تی سینوسی
• بیوپسی از ناحیه سینوس
• یک ام آر آی

درمان پاروسمی

پاروسمی را می توان در برخی موارد، اما نه در همه موارد، درمان کرد. اگر پاروسمی ناشی از عوامل محیطی، دارو، درمان سرطان یا سیگار کشیدن باشد، حس بویایی شما ممکن است پس از حذف این محرک ها به حالت عادی بازگردد.

گاهی اوقات برای رفع پاروسمی نیاز به جراحی است. انسدادهای بینی مانند پولیپ یا تومور ممکن است نیاز به برداشتن داشته باشند.

درمان‌های پاروسمی عبارتند از:

• فلز روی
• ویتامین A
• آنتی بیوتیک ها

تحقیقات و مطالعات موردی بیشتری برای اثبات موثرتر بودن این داروها از دارونما مورد نیاز است.

اگر همچنان پاروسمی را تجربه می‌کنید و بر اشتها و وزن شما تأثیر می‌گذارد، ممکن است تمرین درمانی بویایی را در نظر بگیرید. این نوع درمان که به عنوان “آموزش بویایی” نیز شناخته می شود، شامل استشمام عمدی چهار نوع بو مختلف در هر بار تا ۱۵ ثانیه است. این فرآیند دو بار در روز به مدت چند ماه تکمیل می شود.

برای یافتن بهترین درمان برای شما باید با پزشک خود صحبت کنید.

بهبودی از پاروسمی

پاروسمی به طور معمول یک بیماری دائمی نیست. نورون های شما ممکن است بتوانند در طول زمان خود را ترمیم کنند. در ۶۰ درصد موارد پاروسمی ناشی از عفونت، عملکرد بویایی در سال‌های پس از آن بازسازی شد.

زمان بهبودی بسته به علت اصلی علائم پاروسمی و روش درمانی که استفاده می کنید متفاوت است. اگر پاروسمی شما ناشی از ویروس یا عفونت باشد، حس بویایی شما ممکن است بدون درمان به حالت عادی بازگردد. تمرین بویایی ممکن است به طور بالقوه به بهبود کمک کند، اما ممکن است چندین ماه طول بکشد (۵) تا نتایج را ببینید.

نکته و ایده

پاروسمی معمولاً به یک عفونت یا ضربه مغزی مربوط می شود. هنگامی که پاروسمی با دارو، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا سیگار کشیدن ایجاد می شود، معمولاً پس از حذف محرک فروکش می کند.

در موارد کمتر، پاروسمی ناشی از پولیپ سینوسی، تومور مغزی یا نشانه اولیه برخی از بیماری های عصبی است.

سن، جنسیت، و اینکه چقدر حس بویایی شما در ابتدا خوب بود، همگی در پیش آگهی بلندمدت افراد مبتلا به پاروسمی نقش دارند.

در صورت بروز هرگونه تغییر در بویایی با پزشک خود صحبت کنید.