انواع مختلف بی خوابی چیست

بی‌خوابی (Insomnia) یک اختلال خواب رایج است که خوابیدن یا به خواب رفتن را برای شما سخت می کند. این منجر به خواب آلودگی در طول روز و عدم احساس آرامش یا سرحالی هنگام بیدار شدن می‌شود.

با توجه به کلینیک کلیولند، تقریباً ۵۰ درصد از بزرگسالان گاه به گاه بی‌خوابی را تجربه می کنند. از هر ۱۰ نفر یک نفر به بی‌خوابی مزمن گزارش می‌دهد.

بی خوابی می تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد، اما به طور قابل توجهی در زنان و افراد مسن شایع تر است. ممکن است چند روز، هفته یا طولانی مدت ادامه یابد. استرس، یائسگی، و برخی شرایط پزشکی و روانی از علل شایع بی خوابی هستند.

انواع مختلف بی خوابی

انواع مختلفی از بی خوابی وجود دارد. مشخصه هر نوع این است که چقدر طول می کشد، چگونه بر خواب شما تأثیر می گذارد و علت اصلی آن.

بی خوابی حاد

بی خوابی حاد (Acute insomnia) بی خوابی کوتاه مدتی است که می تواند از چند روز تا چند هفته طول بکشد. این شایع ترین نوع بی خوابی است.

بی خوابی حاد به عنوان بی خوابی تعدیلی نیز شناخته می شود زیرا معمولاً زمانی رخ می دهد که شما یک رویداد استرس زا مانند مرگ یک عزیز یا شروع یک کار جدید را تجربه می کنید.

همراه با استرس، بی خوابی حاد نیز می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• عوامل محیطی که خواب شما را مختل می کنند، مانند صدا یا نور
• خوابیدن در یک تخت ناآشنا یا محیط اطراف، مانند هتل یا خانه جدید
• ناراحتی فیزیکی، مانند درد یا ناتوانی در گرفتن یک موقعیت راحت
• داروهای خاص
• بیماری
• جت زدگی (بی خوابی و ناراحتی ناشی از مسافرت طولانی با هواپیما) (jet lag)

بی خوابی مزمن

اگر حداقل سه روز در هفته برای حداقل یک ماه مشکل خواب داشته باشید، بی خوابی مزمن (Chronic insomnia) در نظر گرفته می شود.

بی خوابی مزمن می تواند اولیه یا ثانویه باشد. بی خوابی مزمن اولیه، که بی خوابی ایدیوپاتیک نیز نامیده می شود، دلیل واضحی یا شرایط پزشکی زمینه ای ندارد.

بی خوابی ثانویه که بی خوابی همراه نیز نامیده می شود، شایع تر است. این بی خوابی مزمن است که با بیماری دیگری رخ می دهد.

علل شایع بی خوابی مزمن عبارتند از:

• شرایط پزشکی مزمن، مانند دیابت، بیماری پارکینسون، پرکاری تیروئید و آپنه انسدادی و مرکزی خواب
• شرایط سلامت روان، مانند افسردگی، اضطراب و اختلال بیش فعالی کمبود توجه
• داروها، از جمله داروهای شیمی درمانی، داروهای ضد افسردگی و مسدود کننده های بتا
• کافئین و سایر محرک ها مانند الکل، نیکوتین و سایر داروها
• عوامل سبک زندگی، از جمله سفرهای مکرر و جت لگ، نوبت کاری چرخشی و چرت زدن

شروع بی خوابی

شروع بی خوابی (Onset insomnia) مشکل در شروع خواب است. این نوع بی خوابی می تواند کوتاه مدت یا مزمن باشد.

هر یک از دلایل بی خوابی حاد و مزمن می تواند به خواب رفتن را دشوار کند. مشکلات روانی یا روانپزشکی شایع ترین علل هستند. اینها شامل استرس، اضطراب یا افسردگی است.

طبق مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۹، افراد مبتلا به بی‌خوابی مزمن اغلب دارای اختلال خواب دیگری مانند سندرم پای بی‌قرار یا اختلال حرکتی دوره‌ای اندام هستند. 

کافئین و سایر محرک ها نیز می توانند از به خواب رفتن شما جلوگیری کنند.

بی خوابی نگهدارنده

بی خوابی مداوم (Maintenance insomnia)، مشکل در خواب ماندن یا زود بیدار شدن و مشکل در به خواب رفتن است. این نوع بی‌خوابی باعث می‌شود که شما نگران این باشید که نتوانید دوباره بخوابید و به اندازه کافی نخوابید. این باعث اختلال بیشتر در خواب می شود و یک چرخه معیوب ایجاد می کند.

بی خوابی مداوم می تواند ناشی از شرایط سلامت روان مانند افسردگی باشد. سایر شرایط پزشکی که می تواند باعث بیدار شدن شما شود عبارتند از:

• بیماری ریفلاکس معده به مری
• آپنه خواب
• آسم و سایر بیماری های تنفسی
• سندرم پای بی قرار
• اختلال حرکت دوره ای اندام

بی خوابی رفتاری دوران کودکی

بی خوابی رفتاری دوران کودکی (Behavioral insomnia of childhood :BIC) تقریباً بر ۲۵ درصد از کودکان تأثیر می‌گذارد. به سه زیر گروه تقسیم می شود:

• شروع خواب BIC. این نوع ناشی از ارتباط منفی با خواب است، مانند یادگیری خوابیدن با تکان دادن یا پرستاری. همچنین ممکن است شامل حضور والدین یا تماشای تلویزیون در هنگام خواب باشد.
• تنظیم حد BIC. این نوع BIC شامل امتناع کودک از رفتن به رختخواب و تلاش های مکرر برای به تعویق انداختن خوابیدن است. نمونه هایی از این رفتار عبارتند از درخواست نوشیدنی، رفتن به دستشویی یا اینکه والدین داستان دیگری برای آنها بخوانند.
• نوع ترکیبی BIC. این فرم ترکیبی از دو زیرگروه دیگر BIC است. این زمانی اتفاق می افتد که کودک ارتباط منفی با خواب داشته باشد و به دلیل عدم تعیین محدودیت توسط والدین یا مراقب، در برابر رفتن به رختخواب مقاومت می کند.

BIC معمولاً با چند تغییر رفتاری، مانند ایجاد یک روال خواب سالم یا یادگیری تکنیک‌های خودآرام‌بخشی یا آرامش‌بخشی قابل حل است.

خطرات و عوارض بی خوابی

بی خوابی می تواند باعث تعدادی خطرات و عوارض جانبی شود که بر سلامت روحی و جسمی شما تأثیر می گذارد و بر توانایی عملکرد شما تأثیر می گذارد.

خطرات و عوارض جانبی بی خوابی عبارتند از:

• کاهش عملکرد در محل کار یا مدرسه
• افزایش خطر تصادفات
• افزایش خطر افسردگی و سایر شرایط سلامت روان
• افزایش خطر ابتلا به بیماری های مزمن پزشکی، مانند بیماری قلبی ، سکته مغزی و چاقی

درمان بی خوابی

درمان بی خوابی متفاوت است و به علت آن بستگی دارد.

ممکن است بتوانید بی خوابی حاد را در خانه با داروهای خواب بدون نسخه یا با مدیریت استرس خود درمان کنید. 

درمان بی خوابی مزمن ممکن است مستلزم رسیدگی به هر بیماری زمینه ای باشد که باعث بی خوابی شما می شود. . پزشک ممکن است درمان شناختی رفتاری را برای بی خوابی (CBT-I) توصیه کند، که ثابت شده است موثرتر از دارو است. 

تشخیص بی خوابی

تشخیص بی خوابی ممکن است شامل معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی شما برای بررسی علائم یک بیماری زمینه ای باشد.

همچنین ممکن است از شما خواسته شود که الگوهای خواب و علائم خود را در یک دفتر خاطرات خواب ردیابی کنید. پزشک ممکن است شما را برای مطالعه خواب معرفی کند تا سایر اختلالات خواب را بررسی کند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر بی خوابی عملکرد شما را در طول روز سخت می کند یا اگر بیش از دو هفته طول کشید به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند به تعیین علت بی خوابی و موثرترین راه برای درمان آن کمک کند.

نکته و ایده

هر یک از انواع مختلف بی خوابی می تواند در عملکرد شما در طول روز اختلال ایجاد کند. بی خوابی حاد معمولاً در خانه قابل درمان است. بی خوابی مزمن در صورت درمان نشدن می تواند خطر ابتلا به افسردگی و سایر بیماری های جدی را افزایش دهد.