سوالات نهایی گفتار زیست فناوری و مهندسی ژنتیک فصل فناوری‌های نوین زیستی

---

---

---

---

---

---

گفتار ۱: زیست‌­فناوری و مهندسی ژنتیک

---

زیست فناوری چیست؟

---

۱- اصطلاح زیر را تعریف کنید. (شهریور ۱۴۰۱)

زیست‌­فناوری

به هرگونه فعالیت هوشمندانه آدمی (۰/۲۵) در تولید و بهبود محصولات گوناگون (۰/۲۵) با استفاده از موجود زنده (۰/۲۵) زیست‌­فناوری گویند.

---

تاریخچه زیست فناوری:

زیست فناوری سنتی، زیست فناوری کلاسیک، زیست فناوری نوین

---

۲- در عبارت زیر جای خالی را با کلمه مناسب کامل کنید. (دی ۱۴۰۱)

در دوره زیست‌­فناوری ……………. آدمی قادر به تولید یکی از کارآمدترین مواد دفاعی در برابر باکتری‌های بیماری­زا شد.

کلاسیک (۰/۲۵)

۳- در مورد فناوری‌­های نوین زیستی به پرسش­ زیر پاسخ دهید. (شهریور ۱۳۹۹)

تولید موادی مانند پادزیست­‌ها، آنزیم‌ها و مواد غذایی در کدام دوره زیست فناوری ممکن شد؟

زیست فناوری کلاسیک (۰/۲۵)

۴- در مورد فناوری‌های نوین زیستی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۹)

دانشمندان در دوره زیست فناوری نوین، با انتقال ژن میان ریزجانداران (میکروارگانیسم‌ها) به چه اهدافی رسیده‌اند؟

دانشمندان توانستند با تغییر و اصلاح خصوصیات ریزجانداران، ترکیبات جدید را با مقادیر بیشتر و کارایی بالاتر تولید کنند. (۰/۵)

---

مهندسی ژنتیک

---

۵- در مورد فناوری‌های نوین زیستی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۳۹۹)

به جانداری که از طریق مهندسی ژنتیک دارای ترکیب جدیدی از مواد ژنتیکی شده است، چه می­‌گویند؟

جاندار تغییریافته ژنتیکی یا تراژنی (۰/۲۵)

۶- اصطلاح زیر را تعریف کنید. (دی ۱۳۹۸)

جاندار تراژنی

به جانداری که از طریق مهندسی ژنتیک دارای ترکیب جدیدی از مواد ژنتیکی شده است، جاندار تغییر یافته ژنتیکی یا تراژنی می­‌گویند. (۰/۵)

۷- دربارۀ فناوری‌های نوین زیستی به پرسش زیر پاسخ دهید. (دی ۱۴۰۱)

گیاهان زراعی تراژن، قبل از تکثیر و کشت از چه نظر مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرند؟

بررسی دقیق ایمنی زیستی و اثبات بی­خطر بودن برای سلامت انسان و محیط زیست (۰/۵)

---

مراحل مهندسی ژنتیک

---

۸- در عبارت‌ زیر جای خالی را با کلمه مناسب پر کنید. (شهریور ۱۳۹۸ و دی ۱۳۹۸)

جداسازی یک یا چند ژن و تکثیر آنها را …………………….. می­‌گویند.

همسانه­‌سازی دنا (۰/۲۵)

۹- اصطلاح زیر در مهندسی ژنتیک را تعریف کنید. (شهریور ۱۴۰۰)

همسانه­‌سازی دنا                  

جداسازی یک یا چند ژن و تکثیر آنها را همسانه­‌سازی دنا می­‌گویند. (۰/۵)

---

جداسازی قطعه‌­ای از دنا

---

۱۰- در عبارت زیر جای خالی را با کلمه مناسب کامل کنید. (خرداد ۱۴۰۱)

آنزیم‌های برش‌دهنده‌ در باکتری‌ها وجود دارند و قسمتی از سامانه‌ی …………. آنها محسوب می‌شوند.

دفاعی (۰/۲۵)

۱۱- دربارۀ ‌ی مهندسی ژنتیک به پرسش زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۴۰۱)

توالی جایگاه تشخیص آنزیم ECOR1 دارای چند جفت نوکلئوتید است.

۶ جفت (۰/۲۵)

۱۲- در مورد فناوری‌های نوین زیستی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۹)

آنزیم EcoR1 پیوند فسفودی استر بین کدام نوکلئوتیدهای جایگاه تشخیص آنزیم را برش می­‌زند؟

این آنزیم پیوند فسفودی‌استر بین نوکلئوتید گوانین‌­دار و آدنین­‌دار هر دو رشته را برش می­‌زند. (۰/۵)

۱۳- در مورد مراحل مهندسی ژنتیک به سؤال زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۴۰۰)

هنگام برش دنا (DNA) توسط آنزیم EcoR1، پیوند فسفودی­‌استر بین کدام نوکلئوتیدها (در جایگاه تشخیص آنزیم) شکسته می‌شود؟ 

این آنزیم پیوند فسفودی­‌استر بین نوکلئوتید گوانین‌­دار و آدنین­‌دار هر دو رشته را برش می­‌زند. (۰/۵)

۱۴- از بین کلمات داخل پرانتز، گزینۀ مناسب را انتخاب کنید. (دی ۱۴۰۰)

آنزیم EcoR1 پیوند فسفودی استر بین نوکلئوتیدهای (گوانین‌­دار و آدنین­‌دار – آدنین­‌دار و تیمین­‌دار) را برش می­‌زند.

گوانین‌­دار و آدنین­‌دار (۰/۲۵)

۱۵- به سؤال زیر دربارۀ فناوری‌های نوین زیستی پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۸)

در مهندسی ژنتیک برای تشکیل انتهای چسبنده چه پیوندهایی شکسته می‌شوند؟

پیوند فسفودی استر و هیدروژنی (۰/۲۵)

۱۶- در جدول زیر، مورد ستون «الف» با یکی از موارد ستون «ب» ارتباط منطقی دارد. آن را پیدا کنید. (در ستون «ب» یک مورد اضافه است) (خرداد ۱۳۹۸)

ستون «الف»	ستون «ب»
۱- ایجاد انتهای چسبنده	ناقل همسانه­‌سازی (وکتور)
	آنزیم ۱ EcoR

۱- ایجاد انتهای چسبنده: آنزیم ۱ EcoR(0/25)

---

اتصال قطعه دنا به ناقل و تشکیل دنای نوترکیب

---

۱۷- به سؤال زیر دربارۀ فناوری‌های نوین زیستی پاسخ دهید. (شهریور ۱۳۹۸)

دو ویژگی دیسَک (پلازمید) را بنویسید.

دیسَک یک مولکول دنای دو رشته‌ای و حلقوی خارج فام‌­تنی است که معمولاً درون باکتری‌ها و بعضی قارچ­ها مثل مخمرها وجود دارد و می‌تواند مستقل از ژنوم میزبان همانندسازی کند. دیسَک‌ها را فام­‌تن­‌های کمکی نیز می‌نامند چون حاوی ژن‌هایی هستند که در فام­تن اصلی باکتری وجود ندارند. (ذکر دو مورد) (۰/۵)

۱۸- در رابطه با فناوری­‌های نوین زیستی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید: (شهریور ۱۴۰۰)

ژن­های مقاومت به پادزیست در دیسَک­‌ها، چه توانایی را به باکتری می­دهند؟

چنین ژن­هایی به باکتری این توانایی را می‌دهند که پادزیست­‌ها را به موادی غیرکشنده و قابل استفاده برای خود تبدیل کنند. (۰/۵)

۱۹- برای کامل کردن عبارت زیر، از بین کلمات داخل پرانتز، کلمۀ مناسب را انتخاب کنید. (شهریور ۱۴۰۱)

ژن مقاومت به پادزیست [آنتی‌­بیوتیک] در (فام­‌تن اصلی – دیسک) باکتری قرار دارد.

دیسک یا پلازمید (۰/۲۵)

۲۰- دربارۀ مهندسی ژنتیک به پرسش زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۴۰۱)

در اتصال قطعه‌ی دنا به دیسک (پلازمید)، بهتر است از چه دیسکی استفاده شود؟

دیسکی که فقط یک جایگاه تشخیص داشته باشد. (۰/۲۵)

۲۱- برای مورد زیر یک دلیل علمی بنویسید. (شهریور ۱۴۰۱)

در مهندسی ژنتیک، آنزیم مورد استفاده برای برش دادن دیسَک، باید همان آنزیمی باشد که در جداسازی دنای مورد نظر استفاده شده است.

چون دو انتهای چسبنده ایجاد شده در برش دیسک با آنزیم و برش قطعه دنای خارجی باید مکمل باشند تا امکان برقراری پیوند فسفودی استر بین دو انتهای مکمل باشد. (۰/۵)

۲۲- در مورد مراحل مهندسی ژنتیک به سؤال زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۴۰۰)

برای اتصال دنای مورد نظر (ژن خارجی) به دیسک، از چه آنزیمی استفاده می‌شود؟ 

آنزیم لیگاز (اتصال دهنده) (۰/۲۵)

۲۳- در جدول زیر، مورد ستون «الف» با یکی از موارد ستون «ب» ارتباط منطقی دارد. آن‌ را پیدا کنید. (در ستون «ب» یک مورد اضافه است) (خرداد ۱۳۹۸)

ستون «الف»	ستون «ب»
۱- اتصال دنای مورد نظر به دیسک (پلازمید)	ناقل همسانه­‌سازی (وکتور)
	آنزیم لیگاز

۱- اتصال دنای مورد نظر به دیسَک (پلازمید): آنزیم لیگاز (۰/۲۵)

۲۴- در مورد فناوری‌های نوین زیستی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (شهریور ۱۳۹۹)

در مرحلۀ تشکیل دنای نوترکیب نقش آنزیم لیگاز چیست؟

آنزیم لیگاز پیوند فسفودی استر بین دو انتهای مکمل را ایجاد می‌کند. (۰/۵)

۲۵- درستی یا نادرستی عبارت‌ زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید. (دی ۱۴۰۰)

در مهندسی ژنتیک آنزیم لیگاز در مرحله جداسازی یاخته‌های تراژنی به کار می‌رود.

نادرست (۰/۲۵)

۲۶- در مورد فناوری‌های نوین زیستی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۷)

دو آنزیم مورد استفاده در مهندسی ژنتیک را نام ببرید.

آنزیم‌های برش دهنده (۰/۲۵) و آنزیم لیگاز (۰/۲۵)

۲۷- اصطلاح زیر در مهندسی ژنتیک را تعریف کنید. (شهریور ۱۴۰۰)

دنای نوترکیب

به مجموعه دنای ناقل و ژن جاگذاری شده در آن، دنای نوترکیب گفته می‌شود. (۰/۵)

۲۸- به سؤال زیر دربارۀ فناوری‌های نوین زیستی پاسخ دهید. (شهریور ۱۳۹۸)

در مهندسی ژنتیک به مجموعه دنای ناقل و ژن جاگذاری شده در آن، چه می­‌گویند؟

دنای نوترکیب (۰/۲۵)

۲۹- در مورد فناوری‌های نوین زیستی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۳۹۹)

اجزای دنای نوترکیب را بنویسید.

دنای ناقل و ژن جاگذاری شده در آن (۰/۵)

---

وارد کردن دنای نوترکیب به یاخته میزبان

---

۳۰- در جدول زیر، مورد ستون «الف» با یکی از موارد ستون «ب» ارتباط منطقی دارد. آن‌ را پیدا کنید. (در ستون «ب» یک مورد اضافه است) (خرداد ۱۳۹۸)

ستون «الف»	ستون «ب»
۱- ایجاد منافذی در دیواره باکتری	ناقل همسانه­‌سازی (وکتور)
	شوک الکتریکی

۱- ایجاد منافذی در دیواره باکتری: شوک الکتریکی(۰/۲۵)

۳۱- در مورد فناوری‌های نوین زیستی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۷)

برای وارد کردن دنای نوترکیب به باکتری، با چه روشی در دیوارۀ باکتری منافذی ایجاد می‌شود؟ (یک مورد)

با کمک شوک الکتریکی و یا شوک حرارتی همراه با مواد شیمیایی ایجاد کرد. (ذکر یک مورد) (۰/۲۵)

۳۲- دربارۀ ‌ی مهندسی ژنتیک به پرسش زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۴۰۱)

چگونه می­‌توان هنگام وارد کردن دنای نوترکیب به باکتری، منافذی را در دیوار‌ه‌ی باکتری ایجاد کرد؟

به کمک شوک الکتریکی و یا شوک حرارتی همراه با مواد شیمیایی (۰/۵)

---

جداسازی یاخته‌­های تراژنی

---

۳۳- دربارۀ فناوری‌های نوین زیستی به پرسش زیر پاسخ دهید. (دی ۱۴۰۱)

در مهندسی ژنتیک، از کدام ویژگی دیسک (پلازمید) برای جداسازی یاخته‌های تراژنی استفاده می‌شود؟

دارا بودن ژن مقاومت به پادزیست (۰/۲۵)

۳۴- به سؤال زیر دربارۀ فناوری‌های نوین زیستی پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۸)

در کدام مرحلۀ مهندسی ژنتیک از پادزیست (آنتی‌­بیوتیک) استفاده می‌شود؟

جداسازی یاخته‌های تراژنی (۰/۲۵)

۳۵- در جدول زیر، مورد ستون «الف» با یکی از موارد ستون «ب» ارتباط منطقی دارد. آن را پیدا کنید. (در ستون «ب» یک مورد اضافه است) (خرداد ۱۳۹۸)

ستون «الف»	ستون «ب»
۱- جداسازی یاخته‌های تراژنی	ناقل همسانه­‌سازی (وکتور)
	آمپی­‌سیلین

۱- جداسازی یاخته‌های تراژنی: آمپی­‌سیلین (۰/۲۵)

۳۶- در مورد فناوری‌های نوین زیستی به پرسش‌ زیر پاسخ دهید. (دی ۱۳۹۹)

در مهندسی ژنتیک، چرا باکتری‌های فاقد دنای نوترکیب در محیط حاوی پادزیست (آنتی‌­بیوتیک) ازبین می‌روند؟

به دلیل حساسیت به پادزیست (۰/۲۵)

۳۷- در مورد مراحل مهندسی ژنتیک به سؤال زیر پاسخ دهید. (خرداد ۱۴۰۰)

از باکتری‌­هایی که دارای دنای خارجی هستند، چه استفاده‌­ای می‌شود؟ 

برای تولید فراورده یا استخراج ژن استفاده کرد. (۰/۵)

---

---

---

---

بارم‌بندی زیست‌شناسی دوازدهم

---

شماره فصل و عنوان	نیمسال اول	نیمسال دوم و شهریور
۱- مولکول‌های اطلاعاتی	۶	۲/۵
۲- جریان اطلاعات در یاخته	۵	۲/۵
۳- انتقال اطلاعات در نسل ها	۴	۲/۵
۴- تغییر در اطلاعات وراثتی	۵	۲/۵
۵- از ماده به انرژی	–	۲/۵
۶- از انرژی به ماده	–	۲/۵
۷- فناوری‌های نوین زیستی	–	۲/۵
۸- رفتارهای جانوران	–	۲/۵
جمع	۲٠	۲۰

---