بیماری‌های شایع پوست کودکان؛ کچلی‌ها، زرد زخم، زگیل معمولی، اگزما

---

---

بیماری‌های شایع پوست کودکان

مقدمه

پوست به عنوان وسیع ترین و سنگین ترین بافت بدن، وظیفه محافظت از ساختمان‌های داخلی در مقابل تهاجم عوامل بیماری زا و نیز جلوگیری از هم گسستن اجزای دیگر بدن را به عهده دارد. پوست از دو قسمت سطحی (اپیدرم (Epidermis)) و عمقی (درم (Dermis)) تشکیل شده است. درم، شامل مو، غدد عرق و چربی می‌باشد.

عوامل مختلف عفونی، التهابی، ارثی و بدخیمی می‌توانند موجب بروز بیماری در هر بخشی از پوست گردند. در این مبحث چند بیماری مهم و شایع پوست نوزادان و کودکان شرح داده می‌شود.

کچلی‌ها

این بیماری‌ها علت قارچی دارند و می‌توانند پوست، مو و ناخن را گرفتار سازند و بیشتر در سنین مدرسه شایع‌اند.

کچلی سر: این نوع کچلی از همه انواع دیگر شایع تر است. کچلی سر به صورت صفحات پوسته دار با قرمزی خفیف و موهای شکسته و شل و گاهی نقاط سیاه رنگ بر روی پوست ظاهر می‌شود. در مناطق روستایی کچلی سر به صورت التهابی و با ترشحات چرکی همراه است که ناشی از قارچهای حیوانی و یا خاکی است (شکل ۱).

شکل ۱- کچلی سر

کچلی پوست: این نوع کچلی به صورت صفحات قرمز رنگ دایره یا بیضی شکل با حاشیه مشخص و کمی‌برجسته بروز می‌کند که در مرکز آن ضایعه در حال بهبود می‌باشد. کچلی پوست بیشتر در نواحی تنه و اندام ها مشاهده می‌گردد (شکل ۲).

شکل ۲- کچلی پوست و ناحیه پشت گردن

کچلی ناخن: این نوع کچلی با التهاب و قرمزی ناخن و تغییر شکل آن مشاهده می‌گردد (شکل ۳).

شکل ۳- ضایعه قارچی ناخن (کچلی ناخن)

درمان: درمان انواع کچلی با رعایت بهداشت فردی، مصرف داروهای خوراکی ضد قارچ و به کار بردن پمادها و محلول‌های موضعی ممکن است.

پیشگیری: عدم استفاده از وسایل شخصی دیگران، استحمام مرتب و رعایت بهداشت پوست سبب پیشگیری از بروز بیماری کچلی می‌شود.

زردزخم (Impetigo)

نوعی بیماری پوستی عفونی با علت استرپتوکوک و یا استافیلوکوک است. این بیماری در سنین قبل از مدرسه و مدرسه شایع است. زردزخم در افرادی که بهداشت را رعایت نمی‌کنند بیشتر دیده می‌شود. علایم بیماری به صورت قرمزی پوست با ترشح و دلمه زرد عسلی بیشتر در صورت و اطراف دهان و بینی مشاهده می‌گردد (شکل ۴).

شکل ۴- زردزخم صورت

مواردی از زردزخم، به شکل تاول‌های چرکی بزرگ بروز می‌کند. بیماری زرد زخم بسیار مسری است و خیلی سریع در بین کودکان شایع می‌گردد.

درمان: این بیماری با شستشوی مکرر ضایعات با آب و صابون و استفاده از پمادهای آنتی بیوتیک موضعی و مصرف آنتی بیوتیک‌های خوراکی امکان‌پذیر است.

پیشگیری: شامل رعایت بهداشت فردی، عدم استفاده از حوله و دستمال دیگران و استحمام مرتب است.

آلودگی به شپش سر (Pediculosis capitis)

بیماریی است که به علت آلودگی پوست و موی سر با این حشره، در مناطق پر جمعیت که سطح بهداشت فردی و اجتماعی پایین است مشاهده می‌گردد. لذا این بیماری در مواقع جنگ و بی خانمانی شیوع بیشتری پیدا می‌کند (شکل ۵).

شکل ۵- شپش موی سر

علایم بیماری: شامل خارش سر و وجود رشک به صورت دانه‌های سفید چسبیده به موی سر می‌باشد (شکل ۶). پوست سر در اثر خاراندن زیاد قرمز و ملتهب می‌شود و لذا گاهی بیماران به علت زردزخم پشت گردن مراجعه می نمایند. شپش تن به علت نداشتن مو در کودکان مشاهده نمی‌شود.

شکل ۶- شپش سر

درمان: با شستشوی موی سر با محلول گاما بنزن (Gamma benzene)، کوتاه نمودن موی سر، شستشو و اطو کردن روسری، کلاه و ملافه می‌باشد.

پیشگیری: این بیماری با رعایت بهداشت فردی، عدم استفاده از وسایل شخصی دیگران و استحمام مرتب امکان‌پذیر است.

گال یا جرب (Scalies)

نوعی بیماری عفونی پوست به علت ابتلا به انگل سارکوپت (Sarcoptes) می‌باشد. بیماری گال شیوع سنّی خاصی ندارد و در صورت ابتلای یکی از افراد خانواده، سایرین نیز در معرض ابتلا قرار می‌گیرند.

علایم بیماری: شامل دانه‌های خارش دار که در اثر نقب زدن حشره در زیر پوست به وجود می آید. این دانه ها بیشتر در بین انگشتان دست ها، کف دست و پا، مچ دست، آرنج، زیر بغل، اطراف ناف و ناحیه تناسلی به وجود می آیند. حرکت انگل در پوست سبب انتشار بیماری می‌گردد (شکل ۷). خارش بدن به هنگام شب بیشتر است.

شکل ۷- گال یا جرب

درمان: با استحمام و مالیدن پمادهای حاوی گوگرد درمان می‌شود.

پیشگیری: این بیماری با رعایت بهداشت فردی و عدم استفاده از وسایل شخصی دیگران امکان‌پذیر می‌باشد.

زگیل معمولی (Commonwart)

بیماری ویروسی مزمنی است که در سنین خردسالی شایع است. بیماری به صورت دانه‌های برجسته به رنگ پوست با سطح خشن و یا صاف می‌باشد. این ضایعات در پشت دست ها و صورت، بیشتر از سایر نقاط بدن مشاهده می‌گردد (شکل ۸).

شکل ۸- زگیل معمولی

درمان: دانه‌های زگیل در طی دوره ای طولانی از بین می‌روند و یا با درمان‌های اختصاصی بهبود می‌یابند.

کهیر پاپولر (Papular urticaria) (گزش حشره)

این بیماری در سنین خردسالی در فصول فعالیت حشرات یعنی بهار و تابستان در اثر گزش حشرات دیده می‌شود. ضایعات به شکل دانه‌های قرمز خارش دار و برجسته بر روی قسمت‌های باز بدن به خصوص دست ها و پاها، شکم و کمر و صورت بروز می‌کند. گاهی ضایعات به شکل تاولی مشاهده می‌شود (شکل ۹). درمان گزش شامل استفاده از داروهای ضد خارش موضعی است.

شکل ۹- ضایعات ناشی از گزش حشرات

پیشگیری: عبارت است از استفاده از حشره کش‌های مناسب برای از بین بردن حشرات، نصب توری به روی درب ها و پنجره ها برای جلوگیری از ورود حشرات به داخل ساختمان و یا استفاده از پشه بند به هنگام استراحت و خواب. مالیدن بعضی از روغن ها و پمادها روی سطح بدن، مانع از نزدیک شدن حشرات می‌گردد.

اگزمای سرشتی (آتوپیک) (Atopic dermatitis)

این بیماری در کودکانی که زمینه ارثی دارند به وجود می آید. اگزمای سرشتی در سنین شیرخوارگی (۲ سال اول عمر) به نام اگزمای شیر خواران نامیده می‌شود.

علایم این بیماری در شیرخواران شامل قرمزی، خارش و ترشح مایعات شفاف از پوست گونه ها و چانه است که به تدریج به ساق پا نیز منتشر می‌گردد (شکل ۱۰). اگزمای سرشتی در کودکان بزرگ تر غالب سطح خلفی زانوها و سطح قدامی آرنج ها را گرفتار می‌کند.

شکل ۱۰- اگزمای شیرخوارگی

شکل ۱۱- گرفتاری سطح قدامی آرنج در اگزمای سرشتی

اگزمای چرب سبورئیک (Seborrheic dermatitis)

این بیماری نیز معمولا در یک زمینه ارثی بروز می‌کند و غالبا در بدو تولد ظاهر می‌شود. علایم اگزمای چرب به صورت قرمزی پوست صورت، سرچین‌های زیر بغل، کشاله ران و تنه به همراه پوسته ریزی ظریف زرد رنگ می‌باشد. این بیماری از سه ماهگی به بعد به تدریج بهبود خواهد یافت اما در سنین بلوغ امکان عود بیماری وجود دارد (شکل ۱۲).

شکل ۱۲- اگزمای شیر خوارگی در یک کودک

اگزمای محل پوشک (Napkindermatitis)

این بیماری در سنین شیرخوارگی به علت تحریک پوست بر اثر تماس طولانی با ادرار و یا مدفوع به وجود می آید. عدم تعویض به موقع کهنه و یا پوشک، سبب تشدید عارضه می‌گردد. این بیماری به صورت قرمزی ناحیه تناسلی بروز می‌کند و در صورت طولانی شدن ممکن است در چین‌های منطقه قارچ کاندیدا اضافه شود که با بروز دانه‌های به ظاهر چرکی، در اطراف ضایعه اصلی و چین ها مشخص می‌گردد (شکل ۱۳).

شکل ۱۳- اگزمای ناشی از قارچ کاندیدا

---

منابع و مآخذ

۱- جی ای، پارک؛ درسنامه پزشکی پیشگیری و اجتماعی؛ ترجمه حسین شجاعی تهرانی، انتشارات دانشکده علوم پزشکی دانشگاه گیلان جلد اول، ۱۳۹۱

۲- جی ای، پارک؛ درسنامه پزشکی پیشگیری و اجتماعی؛ ترجمه حسین شجاعی تهرانی، انتشارات دانشکده علوم پزشکی دانشگاه گیلان، جلد دوم، ۱۳۸۹.

٣- جی ای، پارک؛ درسنامه پزشکی پیشگیری و اجتماعی؛ ترجمه حسین شجاعی تهرانی، انتشارات دانشکده علوم پزشکی دانشگاه گیلان، جلد سوم ۱۳۸۹

۴- جی ای، پارک؛ درسنامه پزشکی پیشگیری و اجتماعی؛ ترجمه حسین شجاعی تهرانی، انتشارات دانشکده علوم پزشکی دانشگاه گیلان، جلد چهارم، ۱۳۸۹.

۵- حاتمی، حسین و همکاران؛ کتاب جامع بهداشت عمومی؛ انتشارات ارجمند؛ جلد سوم؛ چاپ سوم؛ ۱۳۹۱.

۶- دانشفر و همکاران؛ زیست شناسی (با تکیه بر بهداشت و محیط زیست) کتاب درسی سال دوم نظری – نظام جدید آموزش متوسطه، ۱۳۷۴.

۷- رهبر، محمدناصر؛ ساختار اجرایی برنامه غربالگری در ایران؛ کنفرانس تیروئید نوزادان و غربالگری، خرداد ۱۳۹۲ برگرفته از (۲۰۱۴/ Apr) CH-program.ppt/1511/ images/www.Sem-Ums.ac.ir)

۸- کامرون، مارگریت؛ راهنمای تغذیه شیرخواران و خردسالان؛ ترجمه فروغ شفیعی و دیگران، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۱.

۹- کریمی نژاد، محمدحسن؛ اصول ژنتیک انسانی و بیماری‌های ارثی؛ ناشر مؤلف؛ چاپ اول، پاییز ۱۳۷۰

۱۰- مجتبایی، سید اسدالله؛ بیماری‌های کودکان؛ کتاب درسی سال سوم هنرستان، ۱۳۷۲. ۱۱- مجتبایی، سید اسدالله؛ بیماری‌های کودکان؛ کتاب درسی سال چهارم هنرستان، ۱۳۷۲.

۱۲_Behrman RE and Vaughanvc – Nelson Text book Of Pediatrics – Saunders Co. – 12th Edition – 1992

۱۳ – Christine A. Gleason, Sherin UDevaskar – Avery’s Diseases of the Newborn – 9th edition – Elsevier saunders – 2012

۱۴_ Hugh Lmoffet – Paediatric Infectious Diseases – Lippinicott Co.- Third Edition – 1989

۱۵ _ John O.Forfar and Gavin C. Arnial – Text Book of Pediatrics – Churchill Livingston 1984.

۱۶_Mandell and Douglas and Bennet – Principles and practice of Infectious Diseases – Churchill Livingstone – Third Edition – 1990

۱۷-Kleigman – Nelson textbook of pediatrics – 19th ed. – saunders – ۲۰۱۱

۱۸ – Thomas P. Habif – A Colour guide to diagnosis and Therapy Clinical dermatology – C. V. Mosby Co. – Second Edition – 1990

۱۹_William Eeco Worker – Current Paediatric Diagnosis and Treatment – Appleton and Lange Co. – 10 th Edition. 1991

۲۰_ Weinberg and Leider and Shapiro – Colour Atlas of Paediatrics dermatology – Mc Graw Hill book Co. – 1975

۲۱ – http://en.wikipedia.org/wiki/hand, foot and mouth disease access: (Apr/2014)

---

---

---

---

---

---

---