کتاب الکترونیکی «جامـــــــع‌ترین و آخــــــــرین پرسش‌های آزمون‌های نهایی زیست‌شناسی دوازدهم»
انتشارات: موسسه آموزشی تالیفی ارشدان
تعداد صفحه: ۱۱۵
این کتاب شامل
- بررسی تمامی امتحان‌های نهایی (از دی‌ماه ۱۳۹۷ تا دی‌ماه ۱۴۰۱) داخل کشور
- پاسخ تشریحی پرسش‌ها؛
- پاسخ کامل فعالیت‌های کتاب؛
- مطابق با جدیدترین تغییرات کتاب درسی
- تفکیک موضوعی پرسش‌ها براساس سرفصل‌های کتاب درسی
سؤالات امتحان نهایی درس: زیست شناسی (۳)
تعداد صفحه: ۴
رشته: علوم تجربی
ساعت شروع: ۸ صبح
پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه
تاریخ امتحان: ۱۴۰۲/۰۳/۱۶
مدت امتحان: ۱۰۰ دقیقه
دانش آموزان بزرگسال و داوطلبان آزاد سراسر کشور در خرداد ماه سال ۱۴۰۲
مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی
باسمه تعالی
درستی یا نادرستی جملات زیر را بدون ذکر دلیل مشخص کنید.
الف) در یوکاریوت‌ها، در ابتدای همانندسازی دنا (DNA) باید پیچ و تاب فامینه (کروماتین)، باز و هیستون‌ها از آن جدا شوند.
نادرست (۰/۲۵) (ص ۱۱)
ب) نوع نوکلئوتیدی که در فرایند همانندسازی و رونویسی، مقابل نوکلئوتید گوانین‌دار قرار می گیرد، یکسان است.
نادرست (۰/۲۵) (ص ۱۲ و ص ۲۳)
ج) نوزادان در بدو تولد از نظر ابتلای احتمالی به بیماری فنیل کتونوری، با خون گیری از پاشنه پای آنها بررسی می‌شوند.
درست (۰/۲۵) (ص ۴۵ و ۴۶)
د) در ژنگان (ژنوم) هسته‌ای افراد مبتلا به نشانگان داون، سه نسخه از فام‌تن (کروموزوم) ۲۱ وجود دارد.
نادرست (۰/۲۵) (ص ۵۰ و ۵۱)
ه) در زنجیره انتقال الکترون راکیزه (میتوکندری)، تولید ATP و آب در بخش داخلی صورت می‌گیرد.
درست (۰/۲۵) (ص ۷۰)
و) بیشترین جذب سبزینه (کلروفیل) a در محدوده ۴۰۰ تا ۵۰۰ نانومتر، کمتر از سبزینه b است.
درست (۰/۲۵) (ص ۷۹)
ز) برای تولید گیاه مقاوم به آفت، ابتدا سم باکتری جداسازی و پس از همسانه‌سازی به گیاه مورد نظر انتقال داده میشود.
نادرست (۰/۲۵) (ص ۱۰۱)
ج) طوطی های ساحل آمازون، به منظور کسب انرژی بیشتر از خاک رس تغذیه می کنند.
نادرست (۰/۲۵) (ص ۱۱۸)
هر یک از عبارت‌های زیر را با کلمات مناسب کامل کنید
الف) در طرح همانندسازی …………… تشکیل پیوند فسفودی‌استر، بین نوکلئوتیدهای قدیمی با نوکلئوتیدهای جدید، قابل مشاهده است.
غیرحفاظتی (پراکنده) (۰/۲۵) (ص ۹)
ب) رمزه (کدون) آغاز هرگز وارد جایگاه …………. نمی‌شود.
A (۰/۲۵) (ص ۳۰)
ج) اگر گل میمونی، دارای دگره (الل) R در یکی از فام‌تن‌هایش باشد، ممکن نیست به رنگ…………… دیده شود.
سفید (۰/۲۵) (ص ۴۱)
د) هر چه بین دنای دو جاندار شباهت بیشتری وجود داشته باشد، ………… نزدیک‌تری دارند.
خویشاوندی (۰/۲۵) (ص ۵۹)
ه) در تخمیر …………..، آخرین پذیرنده الکترون، نوعی ماده آلی سه کربنی است.
لاکتیکی (۰/۲۵) (ص ۷۴)
و) الکترون‌های خارج شده از فتوسیستم …………..، از پمپ پروتئینی زنجیره انتقال الکترون تیلاکوئید عبور می‌کنند.
۲ (۰/۲۵) (ص ۸۳)
ز) در تولید شوینده‌ها، آنزیم پایدار در برابر گرما به نام …………….. استفاده میشود.
آمیلاز (۰/۲۵) (ص ۹۷)
ج) در یادگیری ……………..، جانور می‌آموزد با آزمون و خطا رفتاری را تکرار یا از انجام آن خودداری کند.
شرطی شدن فعال (۰/۲۵) (ص ۱۱۱ و ص ۱۱۲)
برای کامل کردن هر یک از عبارت‌های زیر از بین کلمات داخل پرانتز کلمۀ مناسب را انتخاب کنید.
الف) مولکول‌های دنایی که بازهای سیتوزین بیشتری دارند، دارای پایداری (کمتری – بیشتری) هستند.
بیشتری (۰/۲۵) (ص ۷)
ب) اولین آمینواسید در انتهای (آمینی – کربوکسیلی) رشته پلی‌پپتید تازه ساخته شده، متیونین است.
آمینی (۰/۲۵) (ص ۲۷)
ج) اگر رنگ همه گل‌های حاصل از آمیزش دو گل میمونی، متفاوت از والدین باشد، قطعاً ژن‌نمود والدین (خالص – ناخالص) بوده است.
خالص (۰/۲۵) (ص ۴۱)
د) رانش ژن در گونه‌زایی (دگرمیهنی – هم‌میهنی) در جمعیت‌های کوچک اثر دارد.
دگرمیهنی (۰/۲۵) (ص ۶۱)
ه) در زنجیره انتقال الکترون راکیزه، الکترون‌های پرانرژی FADH2، انرژی لازم برای (سه – دو) پمپ پروتون را فراهم می‌کنند.
دو (۰/۲۵) (ص (۷۰)
و) در رنگیزه‌های موجود در آنتن‌های گیرنده نور فتوسیستم‌ها، بر اثر تابش نور، انتقال (انرژی – الکترون) انجام میشود.
انرژی (۰/۲۵) (ص (۸۲)
ز) تولید مواد از طریق اکسایش NADH در شرایط کمبود یا نبود اکسیژن، مربوط به دوره زیست فناوری (سنتی – کلاسیک) است.
سنتی (۰/۲۵) (ص۹۲)
ج) رفتار دگرخواهی خفاش‌های خون آشام (همانند – برخلاف) رفتار دگرخواهی دم عصایی‌ها، باعث افزایش شانس بقای غیرخویشاوندان میشود.
برخلاف (۰/۲۵) (ص ۱۲۳ و ۱۲۴)
درباره مولکول‌های اطلاعاتی به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) تعداد جایگاه‌های آغاز همانندسازی در دنای کدام جاندار مورد مطالعهٔ گریفیت، می‌تواند بسته به مراحل رشد و نمو تنظیم شود؟ چرا؟
موش (۰/۲۵) موش یوکاریوت است (۰/۲۵) بنابراین تعداد جایگاه‌های آغاز همانندسازی در دنای آن می‌تواند بسته به مراحل رشد و نمو تنظیم شود. (ص۲ و ص ۱۳)
ب) دو گروه از مواد آلی موجود در بدن جانداران که می‌توانند نقش آنزیمی داشته باشند را نام ببرید.
رنا (RNA) (۰/۲۵) (ص ۸) و پروتئین (۰/۲۵) (ص ۱۸)
ج) در آزمایشهای مزلسون و استال، بعد از ۲۰ دقیقه قرار گرفتن باکتری در محیط کشت ۱۴N، یک نوار در میانهٔ ظرف تشکیل شد. با این نتیجه به دست آمده، کدام طرح همانندسازی به طور کامل رد شد؟
همانندسازی حفاظتی (۰/۲۵) (ص ۱۰)
ساختار مولکولی که تغییر شکل آن باعث بروز بیماری کم خونی داسی شکل میشود، در کدام سطح پروتئینی است؟ چرا؟
سطح چهارم پروتئینی (۰/۲۵) زیرا دارای چهار زنجیره پلی‌پپتید است. (۰/۲۵) (ص ۱۷)
دربارهٔ جریان اطلاعات در یاخته به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) نام آنزیم باز کننده دو رشته دنا (DNA) در همانندسازی و رونویسی را بنویسید.
سطح چهارم پروتئینی (۰/۲۵) زیرا دارای چهار زنجیره پلی پپتید است. (۰/۲۵) (ص ۱۷)
ب) چرا یاخته های عصبی و ماهیچه ای بدن یک فرد ژن‌های یکسانی دارند ولی دارای عملکرد و شکل متفاوتی هستند؟
تنظیم بیان ژن (۰/۲۵) (ص ۳۳)
شکل زیر طرح ساده ای از رناتن‌هایی (ریبوزوم‌هایی) است که چند رنای در حال رونویسی را ترجمه می‌کنند با توجه به شکل به سؤالات پاسخ دهید.
الف) کدام شماره جهت رونویسی را نشان می‌دهد؟
«۲» (۰/۲۵) (ص ۳۲)
ب) رنابسپاراز (RNA پلی‌مراز) درون شکل، پروکاریوتی است یا رنابسپاراز ۲ یوکاریوتی؟
پروکاریوتی (۰/۲۵) (ص ۱۳ و ۳۲)
در هر یک از موارد زیر، با توجه به فرایندهای تنظیم بیان ژن در یوکاریوت‌ها میزان محصول ژن چه تغییری می‌کند؟
الف) ایجاد خمیدگی در دنا با پیوستن عوامل رونویسی به توالی افزاینده
افزایش می‌یابد (۰/۲۵) (ص ۳۵)
ب) کاهش فشردگی در بخش‌هایی از فام‌تن
افزایش می‌باید (۰/۲۵) ( ص ۳۶)
حاصل ازدواج مردی که از لحاظ گروه‌های خونی، دارای پروتئین و هر دو نوع کربوهیدرات است با زنی که کربوهیدرات‌ها و پروتئین را ندارد فرزندی با گروه خونی –A می‌باشد.
الف) ژن‌نمود (ژنوتیپ) این زن و مرد را از نظر گروه خونی Rh بنویسید.
ژن‌نمود گروه خونی R ژن: dd (۰/۲۵) ژن‌نمود گروه خونی Rh مرد: Dd (۰/۲۵)
ب) آیا این خانواده می‌توانند صاحب فرزندی با گروه خونی +B شوند؟ ژن‌نمود گروه خونی ABO این فرزند را بنویسید.
بله (۰/۲۵) ژن‌نمود گروه خونی ABO فرزند: BO (۰/۲۵) ( ص ۴۰ و ۴۱) (استفاده از دگره های IA و IB و i به جای A و B و O نیز صحیح می‌باشد.)
ژن‌نمودهای زیر در رابطه با رنگ نوعی ذرت است. با توجه به آنها به سؤالات زیر پاسخ دهید.
۱) Aabbcc
۲) AAbbCC
۳) AaBbCc
AaBBCC (4
AABbCC (5
الف) رخ‌نمود (فنوتیپ) کدامیک از ژن‌نمودها، نسبت به سایرین از فراوانی بیشتری برخوردار است؟
۳ (۰/۲۵) ( ص ۴۵)
ب) دو ژن‌نمودی که باعث ایجاد رخ‌نمود مشابه می‌شوند را انتخاب کنید.
AaBBC (۰/۲۵) و AAbbCC (0/25) (ص ۴۵)
در مورد تغییر در اطلاعات وراثتی به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) اگر جانداری فقط یک فام‌تن داشته باشد. آیا می‌تواند دچار جهش جابجایی شود؟ چرا؟
بله (۰/۲۵) چون قسمتی از یک فام‌تن می‌تواند به بخش دیگری از همان فام‌تن منتقل میشود. (۰/۲۵) (ص ۵۱)
ب) جهش و انتخاب طبیعی چه اثری بر گوناگونی افراد در یک جمعیت دارند؟
جهش باعث افزایش گوناگونی میشود (۰/۲۵) (۵۴) انتخاب طبیعی گوناگونی را کاهش می‌دهد. (۰/۲۵) (ص ۵۵)
ج) حشراتی که در رزین‌های گیاهان به دام افتاده‌اند کدامیک از شواهد تغییر گونه‌ها را نشان می‌دهند؟
سنگواره‌ها (۰/۲۵) ( ص ۵۷)
انواع گامت‌های نوترکیب فردی با ژن‌نمود AaBb پس از چلیپایی شدن (کراسینگ اور) را بنویسید. (A و B روی یک کروموزوم قرار دارند)
(aB (۰/۲۵) Ab (۰/۲۵ (ص ۵۶)
در مورد ATP و روش‌های ساخته شدن آن به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) این مولکول با از دست دادن دو فسفات به عنوان واحد سازنده مولکول دنا می‌تواند استفاده شود با رنا؟
رنا (RNA) (۰/۲۵) (ص ۶۴)
ب) در این مولکول، باز آلی آدنین با حلقهٔ چند ضلعی خود به قند متصل شده است؟
پنج ضلعی (۰/۲۵) (ص ۶۴)
در مورد تنفس یاخته ای به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) بر اساس مراحل قند کافت (گلیکولیز) در کتاب درسی مولکولی که اکسایش می‌یابد، چه نام دارد؟ به چه مولکولی تبدیل میشود؟
قند سه کربنی فسفاته یا قند فسفاته (۰/۲۵) – اسید دوفسفاته یا اسید سه کربنی (۰/۲۵) (ص ۶۶)
ب) در زنجیره انتقال الکترون راکیزه، به دنبال پمپ کردن پروتون‌ها، pH کدام قسمت آن کاهش می یابد؟
فضای بین دو غشا (۰/۲۵) (ص ۷۰)
ج) نقص کدام ژن‌ها در عملکرد راکیزه برای خنثی سازی رادیکال‌های آزاد مشکل ایجاد می کند؟
ژن‌های مربوط به پروتئین‌های (۰/۲۵) زنجیره انتقال الکترون (۰/۲۵) (ص ۷۵)
درباره فتوسنتز به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) تفاوت یاختهٔ غلاف آوندی در برگ گیاه تک لپه و دولیه را بنویسید. (یک مورد)
یاختهٔ غلاف آوندی در برگ گیاه دولپه فاقد سبزدیسه (کلروپلاست) است (۰/۲۵) ولی یاختهٔ غلاف آوندی در برگ گیاه تک لپه سبزدیسه دارد (۰/۲۵) (اشاره به تفاوت شکل یاخته های غلاف آوندی در گیاه دولپه و تک لپه نیز صحیح می‌باشد.) (ص ۷۸)
ب) عدد اکسایش اتم کربن در مولکول قند، نسبت به کربن در CO۲، کاهش یافته است. بنابراین گیاه برای ساختن قند به چه موادی نیاز دارد؟
انرژی یا (ATP) (۰/۲۵) و منبعی برای تأمین الکترون با NADPH (۰/۲۵) (ص ۸۴)
ج) اگر میزان کربن دی اکسید محیط از ۸۰ واحد بیشتر شود میزان فتوسنتز گیاه C3 بیشتر میشود یا گیاه C4؟
گیاه C3 (۰/۲۵) (ص ۸۹)
در ستون “الف” جدول زیر توضیحات مربوط به انواعی از روش‌های تثبیت کرین در گیاهان بیان شده است. هر یک از موارد ستون “الف” با یکی از موارد ستون بارتباط منطقی دارد، آنها را پیدا کنید. در ستون “ب” یک مورد اضافه است.
| ستون “الف” | ستون “ب” |
| الف) گیاهی که پیش مادهٔ آنزیم شرکت کننده در اولین مرحله از تثبیت کربن آن، دو نوع گاز تنفسی است. | ۱) گل رز |
| ب) گیاهی که از طریق پلاسمودسم‌هایش اسیدهای آلی فتوسنتزی از یاخته ای به یاخته دیگر منتقل میشود. | ۲) آناناس |
| ۳) ذرت |
الف) ۱) گل رز (۰/۲۵) (ص ۸۶ و ۸۸)
ب) ۳) ذرت (۰/۲۵) (ص ۸۷ و ۸۸)
در زیر جایگاه تشخیص آنزیم برش دهنده ای نشان داده شده است. توالی انتهای چسبنده آن را مشخص کنید.(محل برش پیوند فسفودی استر بین A و G)
GCAGCTGC
CGTCGACG
پاسخ:
(GC (0/25 و CG (0/25) (ص ۹۴)
دو ویژگی یاخته های بنیادی که در مهندسی بافت مورد توجه قرار می‌گیرند را بنویسید.
توانایی تکثیر زیاد (۰/۲۵) و تمایز به انواع یاخته ها (۰/۲۵) (ص ۹۸)
با توجه به شکل به سؤالات زیر پاسخ دهید.
الف) این تصویر پیش هورمون انسولین را نشان می‌دهد یا هورمون فعال؟
پیش هورمون (۰/۲۵) (ص ۱۰۲)
ب) مورد «ج» چه نام دارد؟
زنجیره C (۰/۲۵) (ص ۱۰۲)
ج) این پروتئین پس از ساخته شدن وارد شبکه آندوپلاسمی میشود یا درون سیتوپلاسم می‌ماند؟
شبکه آندوپلاسمی (۰/۲۵) (ص ۱۸ و ۳۱)
در زیر مراحل لازم جهت بروز رفتار مراقبت موش مادر از فرزندان نوشته شده است به جای «الف» و «ب» عبارت مناسب را بنویسید.
وارسی نوزادان توسط موش مادر ← «الف» ← فعال شدن ژن B در یاخته هایی در مغز موش مادر ← «ب» ← فعال شدن آنزیم‌ها و پروتئین های دیگر ← به راه افتادن فرایندهای پیچیده ← بروز رفتار مراقبت مادری
الف: ارسال اطلاعات به مغز (۰/۲۵) (ص ۱۰۸) ب: دستور ساخت پروتئینی (۰/۲۵) (ص ۱۰۹)
هر یک از مثال‌های زیر بیانگر رفتار غریزی است یا یادگیری؟
الف) انقباض بازوهای شقایق دریایی پس از تحریک مکانیکی (تماس)
غریزی (۰/۲۵) (ص ۱۱۴)
ب) عدم بلعیده شدن پروانه مونارک توسط پرنده ای که قبلاً این حشره را خورده و دچار تهوع شده است.
یادگیری (۰/۲۵) (ص ۱۱۲)
درباره رفتارهای جانوران به پرسش‌های زیر پاسخ دهید.
الف) چرا احتمال شکار جوجه‌های کاکایی که در کنارشان پوسته های سفید شکسته شده وجود ندارد. توسط کلاغ، کاهش می باید؟
رنگ سفید داخل پوسته تخم‌های شکسته راهنمای کلاغ‌ها بوده (۰/۲۵) و در صورت نبود این پوسته ها، جوجه‌ها استتار می‌شوند. (۰/۲۵) (ص ۱۱۵)
ب) حرکات زنبور یابنده غذا، علاوه بر فاصله تقریبی کندو تا محل منبع غذا چه اطلاع دیگری را به زنبورهای کارگر می‌رساند؟
جهت پرواز (۰/۲۵) (ص ۱۲۱)
“موفق باشید”
جمع نمرات ۲۰
مجموعه پرسش‌های نهایی زیست
بارم‌بندی زیست‌شناسی دوازدهم
بارم بندی زیست‌شناسی ۳ سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱
درس زیست‌شناسی دوازدهم
ارزشیابی از دانش آموزان در این درس به دو صورت مستمر و پایانی انجام میشود.
ارزشیابی مستمر بر اساس فعالیت‌های گروهی یا انفرادی دانش آموزان در کلاس یا خارج از کلاس و در طول سال تحصیلی انجام میشود. این ارزشیابی بر اساس مشاهدات معلم و تعامل بین معلم و دانش آموز در هنگام انجام هر فعالیت و بر اساس عملکرد دانش آموزان در انجام فعالیت‌ها، مانند ارائه گزارش، مشارکت در بحث‌های گروهی، پاسخ به پرسش‌های کتبی و شفاهی انجام میشود.
نمره این ارزشیابی برای هر نوبت (نوبت اول سال و نوبت دوم سال) ۲۰ نمره است.
ارزشیابی پایانی به صورت آزمون کتبی انجام میشود. در نوبت اول ۲۰ نمره از چهار فصل اول کتاب (تا پایان صفحه ۶۲) و در نوبت خرداد، شهریور و دی ماه ۲۰ نمره از همه کتاب مطابق با جدول زیر پیشنهاد میشود.
نکات قابل توجه:
۱- طرح پرسش از مطالب مربوط به بیشتر بدانید، واژه شناسی، پاورقی ها و پیوست‌های آخرکتاب در همه آزمون‌ها ممنوع است.
۲- گرچه نمره جداگانه‌ای برای فعالیت‌های کتاب زیست شناسی ۳ منظور نشده، اما بدیهی است که بخشی از نمره هر فصل به فعالیت‌های آن فصل اختصاص دارد. بر این اساس طراحان محترم در طراحی پرسش مربوط به هر فصل، فعالیت‌ها و نتایج آنها را مد نظر قرار دهند.
| شماره فصل و عنوان | نیمسال اول | نیمسال دوم و شهریور |
| ۱- مولکول‌های اطلاعاتی | ۶ | ۲/۵ |
| ۲- جریان اطلاعات در یاخته | ۵ | ۲/۵ |
| ۳- انتقال اطلاعات در نسل ها | ۴ | ۲/۵ |
| ۴- تغییر در اطلاعات وراثتی | ۵ | ۲/۵ |
| ۵- از ماده به انرژی | – | ۲/۵ |
| ۶- از انرژی به ماده | – | ۲/۵ |
| ۷- فناوری‌های نوین زیستی | – | ۲/۵ |
| ۸- رفتارهای جانوران | – | ۲/۵ |
| جمع | ۲٠ | ۲۰ |
کتاب زیست‌شناسی ۳
فصل ۱- مولکول‌های اطلاعاتی
نوکلئیک اسیدها
همانندسازی دِنا
پروتئین‌ها
فصل ۲- جریان اطلاعات در یاخته
رونویسی
به سوی پروتئین
تنظیم بیان ژن
فصل ۳- انتقال اطلاعات در نسل‌ها
مفاهیم پایه
انواع صفات
فصل ۴- تغییر در اطلاعات وراثتی
تغییر در مادۀ وراثتی جانداران
تغییر در جمعیت‌ها
تغییر در گونه‌ها
فصل ۵- از ماده به انرژی
تأمین انرژی
اکسایش بیشتر
زیستن مستقل از اکسیژن
فصل ۶- از انرژی به ماده
فتوسنتز: تبدیل انرژی نور به انرژی شیمیایی
واکنش‌های فتوسنتزی
فتوسنتز در شرایط دشوار
فصل ۷- فناوری‌های نوین زیستی
زیست فناوری و مهندسی ژنتیک
فناوری مهندسی پروتئین و بافت
کاربردهای زیست فناوری
فصل ۸- رفتارهای جانوران
اساس رفتار
انتخاب طبیعی و رفتار
ارتباط و زندگی گروهی
کتاب الکترونیکی «مجموعه پرسش های کنکوری پایه به پایه زیست شناسی آینده نگاران مغز»
انتشارات: موسسه آموزشی تالیفی ارشدان
تعداد صفحه: ۱۹۵
این کتاب شامل:
- بررسی تمامی پرسش‌های کنکوری (از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۲) داخل کشور و خارج از کشور؛
- بررسی برخی پرسش‌های کنکوری نظام‌های آموزشی سابق؛
- پاسخ کلیدی پرسش‌ها؛
- پاسخ کامل فعالیت‌های کتاب؛
- مطابق با جدیدترین تغییرات کتاب درسی
- تفکیک موضوعی پرسش‌ها براساس سرفصل‌های کتاب درسی
برای مشاهده «بخشی از این کتاب الکترونیکی» کلیک کنید.
فایل ورد «کتاب مجموعه پرسش‌های کنکوری پایه به پایه زیست شناسی آینده نگاران مغز»
انتشارات: موسسه آموزشی تالیفی ارشدان
تعداد صفحه: ۱۹۵
فایل ورد شامل:
- تمام پرسش‌های کتاب به همراه پاسخ کلیدی می‌باشد.
